Codzienne podróże komunikacją miejską to rutyna wielu osób – uczniów, studentów, pracowników czy seniorów. Autobusy i tramwaje to wygodne, ogólnodostępne środki transportu, ale jak każda przestrzeń publiczna, nie są wolne od zagrożeń. Kradzieże, niepokojące zachowania innych pasażerów czy bezpośrednie ataki to sytuacje, do których może dojść w środkach transportu publicznego. Dlatego właśnie warto wiedzieć, jak się przed nimi bronić, zarówno fizycznie, jak i psychicznie.
Zagrożenia w komunikacji miejskiej: na co mogą być narażeni pasażerowie?
W autobusach i tramwajach najczęściej dochodzi do kradzieży, głównie w godzinach szczytu, kiedy środki transportu są oblegane przez pasażerów. Jednak zdarzają się również sytuacje, w których dochodzi do zagrożenia zdrowia i życia.
W samym 2025 roku w środkach transportu publicznego doszło między innymi do:
- bójek: w styczniu w Gorzowie Wielkopolskim pasażer zmarł mimo reanimacji po bijatyce w autobusie, w lutym w Bytomiu pasażer uderzył kierowcę autobusu, agresja wobec kierowcy wystąpiła także w Gdańsku w marcu, pasażerowie wdali się w bójkę również w sierpniu w Krakowie,
- zdarzeń z użyciem noża: w styczniu w Siedlcach mężczyzna przyłożył 15-latkowi nóż do gardła, próbując dokonać rozboju, a w lipcu w Kraśniku pasażer groził nożem kierowcy, który poprosił o okazanie biletu,
- zdarzeń z użyciem gazu pieprzowego: w lipcu w Krakowie dwóch nastolatków rozpyliło gaz pieprzowy na przystanku tramwajowym, z kolei we wrześniu w Toruniu pasażer rozpylił gaz wewnątrz autobusu, wywołując duszności u innych pasażerów.
Pasażerowie są narażeni nie tylko na zagrożenia ze strony współpasażerów, ale nawet i kierowcy – we wrześniu w Nasielsku kierowca autobusu groził 16-latce przedmiotem, który przypominał broń palną.
Jak i czym można się bronić w komunikacji miejskiej?
Podróżując środkami komunikacji miejskiej, warto wiedzieć, że można się bronić przed różnymi zagrożeniami i są do tego przeznaczone specjalne narzędzia. W Polsce środki do samoobrony są legalne i można z nich korzystać, ale w granicach obrony koniecznej.
W autobusie czy tramwaju, gdzie pole manewru jest ograniczone i są obecne inne osoby, ważne jest, aby działać skutecznie, bez stwarzania zagrożenia dla postronnych i proporcjonalnie do zagrożenia. Jakie środki do samoobrony można wykorzystać w komunikacji miejskiej?
Gaz pieprzowy
Gaz pieprzowy to jeden z najpopularniejszych środków do samoobrony. Charakteryzuje się wysoką skutecznością i natychmiastowym działaniem. Dostępny jest w formach stożka, strumienia, żelu lub piany.
Działanie: podrażnia oczy, nos i gardło napastnika, powoduje silne łzawienie i obezwładnienie.
Jak używać gazu pieprzowego? Należy wycelować w twarz napastnika (oczy, nos) z odległości około 1-2 metrów i po prostu nacisnąć przycisk.
Szukając gazu pieprzowego do środków komunikacji publicznej, warto wybierać produkty w formie żelu, piany lub opcjonalnie strumienia – mniejsze ryzyko rykoszetu dla innych pasażerów i osoby rozpylającej gaz.
Po użyciu gazu najlepiej oddalić się od napastnika i poinformować służby, o ile nie zostało to zrobione wcześniej.
Warto mieć na uwadze, że gaz może zostać użyty również jako narzędzie napastnika, dlatego dobrze mieć przy sobie chusteczki neutralizujące działanie gazu pieprzowego.
Alarm osobisty
Alarm osobisty to niewielkie urządzenie, które wydaje bardzo głośny dźwięk (około 120-130 dB), przyciągający uwagę otoczenia i może odstraszyć napastnika. Szczególnie przydatny będzie w tłumie lub w sytuacjach, kiedy ofiara jest sparaliżowana strachem i nie może zareagować sama.
Alarm osobisty warto mieć pod ręką, na przykład w kieszeni czy przy kluczach. Alarm działa na zasadzie prewencji, może zaskoczyć i zniechęcić agresora do kontynuowania ataku.
Paralizator
Paralizator, obok gazów pieprzowych, to bardzo skuteczne narzędzie do samoobrony, które działa natychmiastowo i skutecznie. Paralizator może być kontaktowy lub typu taser. Taser umożliwia zachowanie bezpiecznego dystansu od agresora, a kontaktowy wymaga zmniejszenia dystansu do długości wyciągniętej ręki. Jednak na ograniczonej przestrzeni lepiej sprawdzi się model kontaktowy.
Działanie: porażenie prądem elektrycznym, który obezwładnia napastnika.
Do użycia paralizatora konieczne jest bezpośrednie przyłożenie urządzenia do ciała napastnika, na przykład do ręki, nogi czy barku i przytrzymanie przez kilka sekund przycisku.
Kubotan lub długopis taktyczny
Kubotany i długopisy taktyczne to małe, niepozorne przedmioty przeznaczone do nacisku lub uderzeń we wrażliwe punkty, na przykład nadgarstek, łokieć, mostek. Sprawdzają się w zwarciu i mogą być przydatne do uwolnienia się z uchwytu.
Kubotany i długopisy taktyczne wymagają jednak podstawowego treningu, w innym przypadku mogą się okazać niezbyt przydatne.
Pałka teleskopowa
Pałka teleskopowa jest składaną bronią obuchową (nieuznawaną za broń białą w świetle prawa), wykonana z trwałych materiałów. Służy do obrony przed napastnikiem, w tym do zadawania ciosów i utrzymywania agresora na dystans.
Pałka teleskopowa zajmuje bardzo mało miejsca w torebce czy plecaku, a co ważniejsze, do jej użycia w celach samoobrony nie potrzeba dużej siły. Do rozłożenia pałki wystarczy wykonać szybki ruch w dół lub w bok, a pałka rozłoży się sama dzięki sile odśrodkowej.
Pałką teleskopową można wykonać:
- uderzenia boczne: w ręce, nogi, przedramiona,
- pchnięcie: końcówką na przykład w brzuch napastnika,
- uderzenia ukośne: szybkie uderzenia z biodra,
- blokowanie ataków.
Uwaga! Należy unikać ciosów w głowę i szyję: w ten sposób można ciężko zranić lub nawet odebrać życie napastnikowi, co bezwzględnie wiąże się z odpowiedzialnością karną.
Ze względu na ograniczoną przestrzeń, szczególnie przy dużej ilości pasażerów, użycie pałki teleskopowej może nie być możliwe, o czym warto pamiętać.
Samoobrona w komunikacji: co jeszcze można zrobić?
Oprócz wyposażenia się w dobrej jakości narzędzia do samoobrony ważne jest również to, aby pasażer dbał o swoje bezpieczeństwo także na inne sposoby. Co można zrobić w komunikacji miejskiej, aby minimalizować ryzyko?
Zachowaj czujność
Podstawą samoobrony jest świadomość sytuacji i otoczenia. Warto zwracać uwagę na innych pasażerów i obserwować co się dzieje wokół. Przeglądanie mediów społecznościowych, słuchanie muzyki i zaczytywanie się w lekturach warto zostawić na później, szczególnie jeśli podróż odbywa się wieczorem. Dobrze obserwować kto wsiada do autobusu czy tramwaju, kto siada obok Ciebie, jak się zachowuje. Zwracaj uwagę na przekroczenie przestrzeni osobistej, próby nawiązania kontaktu mimo wyraźnego braku zainteresowania, obserwowanie Twojej osoby.
Odpowiednie miejsce
Jeżeli to możliwe, wybieraj miejsca w pobliżu kierowcy lub z łatwym dostępem do drzwi pojazdu tak, aby opuszczenie pojazdu było szybkie i bezpieczne. Unikaj siadania na końcowych miejscach, szczególnie przy małej ilości pasażerów.
Rzeczy osobiste blisko siebie
Portfel, telefon i inne wartościowe przedmioty powinny być umieszczone w wewnętrznych, trudnodostępnych kieszeniach. Ponadto, torby, torebki, plecaki i inne akcesoria należy zamknąć, ściągnąć z ramion i trzymać przed sobą tak, aby widzieć, czy nikt do nich nie sięga.
Reaguj
Jeżeli ktoś narusza Twoją przestrzeń osobistą, zaczepia Cię lub dotyka, nie okazuj bierności, reaguj stanowczo – zakomunikuj głośno i wyraźnie, że nie chcesz, żeby ktoś zakłócał Twój spokój czy Cię dotykał. Możesz także spróbować zwrócić się do współpasażerów o pomoc, bezpośrednie wezwanie działa najczęściej o wiele skuteczniej niż liczenie na własną inicjatywę innych osób.
Znaj swoje możliwości i korzystaj z nich
W wielu pojazdach transportu publicznego znajdują się przyciski alarmowe. Wchodząc do pojazdu, warto się rozejrzeć, aby wiedzieć, gdzie taki przycisk został umieszczony. Nie bój się również zadzwonić po pomoc: zadzwoń pod numer 997, aby wezwać policję lub numer alarmowy 112.
Warto także korzystać z technologii, można skorzystać m.in. z aplikacji “bSafe”, która umożliwia wysyłanie sygnałów SOS do zaufanych kontaktów czy wezwanie odpowiednich służb.
Samoobrona w komunikacji miejskiej: podsumowanie
Samoobrona w środkach transportu publicznego to odpowiedzialne zachowanie, świadomość zagrożeń oraz umiejętności i narzędzia obrony fizycznej. Niezależnie od wieku, płci i miejsca zamieszkania, każdy ma prawo do bezpieczeństwa. Dlatego oprócz dobrych nawyków, warto również nabyć środki samoobrony, które umożliwią obronę przed napastnikiem, mającym przewagę siły czy wzrostu.
Poznaj autorkę artykułu
Joanna
W Militaria.pl jest specjalistką w dziedzinie SEO i tworzenia tekstów użytkowych. Odpowiada za optymalizację treści, analizy oraz tworzenie tekstów na blogu i w sekcji porad grupy Militaria.pl.
Po godzinach pracy czas woli spędzać w otoczeniu natury, czy to na górskich szlakach, czy w pobliskich lasach. To w tych dzikich zakątkach odnajduje spokój i harmonię, której często brakuje w codziennym życiu. Wiele udzielanych rad i tipów outdoorowych przetestowała na własnej skórze.
Dużą uwagę poświęca również zwierzętom. Podczas wędrówek z zainteresowaniem obserwuje je w naturalnym środowisku. Jest wielką fanką zasad "Leave no trace", do których, jej zdaniem, powinien stosować się każdy wchodzący do lasu.
Kubotan jest idealny w ciasnej przestrzeni. Jego lekkość i niewielkie rozmiary umożliwiają zadawanie bolesnych ciosów w sposób szybki, sprawny i nie wymagający dużej siły. Pozwala on na wykonywanie szerokiej gamy ciosów zamachowych, pchnięć i przeciągania po skórze napastnika na wzór zwierzęcego pazura – a wszystko to pod różnymi kątami. Dwa kubotany w sprawnych rękach mogą siać prawdziwe spustoszenie wśród agresorów i obniżyć niemal do zera ryzyko, że zostaniemy obezwładnieni. Ponadto trzymanie tej broni z racji wymiaru i kształtu uniemożliwia przejęcie jej przez atakujących. Trzymanie kubotanu nie wyklucza też używania pięści.
Broń tego rodzaju można trzymać np. w kieszeniach. W chłodnych porach roku nie wzbudzimy niczyich podejrzeń, gdy nasze ręce włożymy do kieszeni kurtki i zaciśniemy na naszym kubotanie. W ten sposób w razie potrzeby wystarczy jedynie wyjąć uzbrojoną rękę i niezwłoczne zaatakować. W lecie dobrze jest wykorzystać kieszenie spodni czy spodenek. W przeciwieństwie do ciężkiej pałki teleskopowej, kubotan nie oberwie nam materiału kieszeni ani nie będzie się w niej odznaczał, a zatem pozwoli na całkowicie dyskretne przenoszenie. Kosztem utraty dystansu zyskujemy tutaj możliwość zaskoczenia przeciwników i bogaty wybór miejsca ataku – od głowy po kończyny dolne – czyli mamy tutaj przewagę nad gazem pieprzowym, którego cel rażenia ogranicza się wyłącznie do obszaru oczu, ust i nosa, które ewentualny napastnik może mieć przecież zasłonięte.
Jeszcze jedną z zalet kubotanu jest jego prostota budowy. Tu nie ma się co zepsuć. Nie ma w nim żadnych wymyślnych mechanizmów, które trzeba oliwić. Żadnych sprężynek, które by mogły pęknąć. Nie ma obawy, że wyczerpie się jego bojowy potencjał, jak w pojemniku z gazem, ani że padnie bateria jak w paralizatorze. Wystarczy tylko kupić, często ćwiczyć i bez niego nie ruszać się z domu.