Łuk to jedna z najstarszych broni wynalezionych przez człowieka – wiele wskazuje na istnienie łuków już w paleolicie. Pojawienie się tego narzędzia pozwoliło zdobywać pożywienie w znacznie bezpieczniejszy sposób, ponieważ strzała wystrzelona z łuku mogła trafić w cel z większej odległości, tym samym ograniczając ryzyko związane z potencjalnym odniesieniem obrażeń w trakcie polowań.
Łuk zyskał popularność na całym świecie
Wynalezienie łuku wiążące się ze zwiększeniem efektywności w pozyskiwaniu pożywienia z pewnością nie jest czymś mało istotnym dla życia naszych przodków z epoki kamienia, jednak był to dopiero początek wspólnej drogi, jaką na przestrzeni dziejów odbył człowiek wraz z tym narzędziem. Świadczy o tym fakt, iż łuk doczekał się wielu różnych odmian i był wykorzystywany niemal na całym świecie, przez ludzi wywodzących się z odmiennych kultur.
W historii powstało wiele rodzajów łuków
Mamy zatem tradycyjny łuk japoński o nazwie yumi, długości mogącej wynosić prawie dwa i pół metra oraz rzucającej się w oczy asymetryczności – górna część „daikyū” jest dłuższa od dolnej „hankyū”, czyli majdan znajduje się mniej więcej na 1/3 łęczyska. Mamy też symetryczny, znacznie lepiej kojarzony w Europie słynny długi łuk angielski (longbow) o długości do dwóch metrów, który swoją sławę w dużej mierze zawdzięcza wojnie stuletniej i sukcesach angielskich łuczników.
To tylko przykład ukazujący, że łuk ma wiele postaci, a różnice mogą być widoczne już na pierwszy rzut oka (nikt nie pomyli długiego łuku angielskiego z asymetrycznym łukiem japońskim). Jednak warto zauważyć, że powyższe przykładowe łuki reprezentują pewne dwie odmienne grupy. Długi łuk angielski był wykonany z jednego kawałka drewna (najczęściej był to cis), natomiast yumi było klejone z wielu warstw drewna (bambusa), a więc zalicza się do łuków kompozytowych.
Łuki kompozytowe były charakterystyczne dla regionów wschodnioeuropejskich oraz azjatyckich. Wyróżniało je przede wszystkim to, że były klejone z kilku warstw – takiego samego materiału, albo różnych materiałów. Bardzo powszechne było stosowanie drewna, rogów oraz ścięgien, co w rezultacie przekładało się na uzyskanie wytrzymałości, która pozwalała na budowanie krótkich łuków refleksyjnych, nadających się idealnie do łucznictwa konnego. Ich ogromną zaletą był fakt, iż mimo mniejszych rozmiarów, wciąż miały duży zasięg.
Współczesny łuk
Najwyższa pora zakończyć wstęp w postaci ekspresowego omówienia początków łuku oraz podkreślenia tego, że w zależności od przeznaczenia i regionu, występowały między nimi wyraźne różnice. Można również zacząć stosować czas teraźniejszy zamiast przeszłego, ponieważ przejdziemy do współczesnych łuków. Oczywiście łuki tradycyjne wciąż się wytwarza i mają wielu zwolenników, organizowane są także zawody w strzelectwie tradycyjnym.
Łuk klasyczny vs łuk bloczkowy
Dziś wybór początkującego łucznika sprowadza się do łuków klasycznych bądź bloczkowych. Przez łuk klasyczny będziemy rozumieć taki, który składa się z majdanu, ramion (mocowanych do majdanu), cięciwy oraz opcjonalnych dodatków np. w postaci celownika, podstawki pod strzałę czy stabilizatora. Rzecz w tym, że mimo współczesnych usprawnień (w porównaniu choćby z łukami stosowanymi w przeszłości, których przykłady zostały nadmienione powyżej), jak chociażby nowoczesne wytrzymałe materiały (poza drewnem może to być aluminium, karbon, włókna szklane), są to takie łuki, których działanie jest ostatecznie… klasyczne.
Co w takim razie może posłużyć za przykład czegoś mniej klasycznego? Łuk bloczkowy, który składa się z majdanu, ramion, cięciwy, kabli, bloczków oraz oczywiście potencjalnych dodatków, którymi będzie zainteresowany jego użytkownik. To właśnie system bloczkowy (istnieją różne rodzaje: one-cam, two-cam, binary-cams, hybrid-cams) jest główną rzeczą odróżniającą taki łuk od wariantów klasycznych. Poza tym, że w oczy rzuca się przede wszystkim odmienny wygląd, wspomniany system bloczków pozwala na bardzo praktyczne udogodnienie w kwestii naciągania łuku. W grę wchodzi istotny parametr o nazwie „let-off” lub po polsku „odpuszczenie”. Jeżeli wynosi on np. 80%, to podczas naciągania łuku o sile naciągu 50 funtów, w momencie pełnego naciągu użytkownik odczuje tylko 20%, czyli w tym wypadku 10 funtów.
Oznacza to tyle, że w chwili gdy jesteśmy gotowi do oddania strzału, mamy więcej czasu na spokojne wycelowanie, a nasze mięśnie nie ulegną tak szybkiemu zmęczeniu, jak miałoby to miejsce w przypadku korzystania z łuku klasycznego. Zwykły łuk bez bloczków ma znacznie prostszą konstrukcję i działanie, dlatego im bardziej naciągamy cięciwę łuku klasycznego, tym więcej siły w to wkładamy. Efekt jest taki, że w momencie gdy jesteśmy gotowi oddać strzał, nasze mięśnie pracują najciężej, a my nie mamy tak wysokiego stopnia komfortu, jak to ma miejsce w przypadku korzystania z łuku bloczkowego, w którym występuje efekt odpuszczenia. Z reguły „let-off”, w zależności od modelu łuku może wynosić od 50% do 85%.
To dobry moment żeby wspomnieć o tym, iż decydując się na zakup łuku, użytkownik powinien dobrać siłę naciągu do swoich możliwości fizycznych. Warto także pamiętać, że w pewnym zakresie (z reguły 10 funtów, ale są też modele o znacznie szerszym zakresie), wartość ta może zostać wyregulowana. Żeby tego dokonać wystarczy odpowiedni klucz, którym będzie można obracać śruby mocujące ramiona. Ogólna zasada jest taka, że początkujący łucznik powinien zainteresować się niższymi przedziałami siły naciągu. Pozwala to uniknąć wyrabiania złych nawyków oraz potencjalnych kontuzji i nadwyrężania mięśni, które nie są jeszcze wyćwiczone do strzelania z łuku.
Długość naciągu w łukach bloczkowych również powinna zostać dobrana odpowiednio do budowy fizycznej jego użytkownika oraz do jego stylu strzelania. Uwzględnić trzeba nawet to, czy łucznik będzie np. korzystał z mechanicznego spustu. Ta wartość (długość naciągu) w łukach bloczkowych również może zostać poddana regulacji w określonym zakresie, przez co łuk staje się wręcz przedmiotem osobistym – nie powinien z niego korzystać inny strzelec. Zaletą jest fakt, że system bloczków działa jak ograniczniki naciągu, co sprawia, że po właściwym dopasowaniu tej wartości, użytkownik może cieszyć się lepszą powtarzalnością oddawanych strzałów. Stanowi to przewagę łuków bloczkowym nad klasycznymi.
Łuk bloczkowy – podsumowanie
Łuk bloczkowy jest nowszym rozwiązaniem, które oferuje wiele udogodnień. To oczywisty wybór dla tych osób, którym zależy na możliwie najlepszej celności i powtarzalności strzałów. Z łukiem bloczkowym można osiągnąć zadowalające wyniki w strzelaniu znacznie szybciej, niż będzie to miało miejsce w przypadku łuku klasycznego. Ponadto łuk bloczkowy o takiej samej sile naciągu, co łuk klasyczny, będzie miał mniejsze rozmiary.
Łuk klasyczny – podsumowanie
Łatwo zatracić się w wymienianiu pozytywnych cech łuku bloczkowego, lecz łuk klasyczny również ma swoje zalety. Wymaga dłuższego treningu, a odpowiednio wyćwiczone mięśnie łucznika są w jego przypadku bardziej istotne. W związku z tym opanowanie łuku klasycznego daje więcej satysfakcji. Prostsza konstrukcja, która mimo występowania pewnych różnic, będzie się bardziej kojarzyć z tradycyjnymi łukami, jest zaletą dla tych osób, które po prostu sobie to cenią. W większości przypadków łuk klasyczny może zostać łatwo rozebrany (zdjęcie cięciwy i ramion w celu ułatwienia transportu), a poza tym waga takiego łuku będzie z zasady mniejsza niż w przypadku łuków bloczkowych.
