W świecie preppingu, czyli gotowości na nieoczekiwane i kryzysowe sytuacje, robienie zapasów żywności odgrywa kluczową rolę. Znalezienie skutecznych metod konserwacji jest niezwykle istotne, gdyż pozwala na przechowywanie żywności w sposób, który zapewnia jej długotrwałą przydatność do spożycia bez utraty wartości odżywczych. W tym artykule przyjrzymy się różnym technikom konserwowania żywności, które umożliwią Ci wytworzenie żywności długoterminowej, jaką powinieneś mieć na stanie, aby być jak najlepiej przygotowanym na wszelkie ewentualności.
Niezależnie od tego, czy jesteś doświadczonym preppersem, czy dopiero zaczynasz przygotowywać swój pierwszy zestaw przetrwania, zaopatrzenie się w wystarczającą ilość żywności jest niezbędne w każdym planie awaryjnym.
Wprowadzenie do preppingu żywnościowego
W sytuacjach kryzysowych, takich jak klęski żywiołowe, blackouty czy inne sytuacje awaryjne, posiadanie odpowiednio zabezpieczonego źródła pożywienia może zadecydować o Twoim przetrwaniu. Prepperzy doskonale rozumieją wagę gotowości na wszelkie ewentualności, a konserwowanie żywności to fundamentalny element tego przygotowania.
W spiżarni preppersa oczywiście może się znaleźć zakonserwowane gotowe jedzenie zakupione w sklepie, jednak umiejętność samodzielnego przygotowania przetworów to istotna kompetencja w sztuce przetrwania. W sytuacji awaryjnej może nie być dostępu do sklepów spożywczych. Konserwowanie żywności sprawia, że możesz ją przechowywać o wiele dłużej niż produkty świeże.
Ponadto, wiele metod konserwowania żywności pozwala na zachowanie wartości odżywczych w produktach. Owoce i warzywa zachowują witaminy i minerały, mięso pozostaje bogatym źródłem białka, produkty zachowują swój walor energetyczny. To bardzo ważne, aby w czasach kryzysu zapewnić organizmowi niezbędne składniki odżywcze i energię.
Nie można również pominąć ekonomicznego aspektu. Inwestycja w konserwowanie żywności może przekładać się na znaczące oszczędności w dłuższej perspektywie. Samodzielnie przygotowane przetwory są również tańsze niż gotowce. Dodatkowo unikasz marnowania żywności, która mogłaby się zepsuć.
Najpopularniejsze metody konserwowania żywności
Konserwacja żywności to proces, który polega na zapewnieniu możliwie najdłuższej trwałości produktów spożywczych w czasie. Można do niej zaliczyć różne metody obróbki żywności, a także sposób jej przechowywania we właściwych warunkach. Główną przyczyną procesów gnilnych, czyli po prostu psucia się żywności są mikroorganizmy. Konserwacja ma na celu ich maksymalne ograniczenie, dlatego metody konserwowania żywności sprowadzają się do zahamowania ich rozwoju, unieszkodliwienia ich lub stworzenia dla nich możliwie jak najbardziej niekorzystnych warunków do wzrostu.
Różnorodne metody konserwowania żywności oferują preppersom szeroki zakres możliwości w tworzeniu długoterminowych zapasów żywności. Każda metoda ma swoje plusy i minusy, z których większość zależy od osobistych preferencji, posiadanego sprzętu i czasu potrzebnego do przeprowadzenia procesu konserwacji żywności.
Mrożenie
Mrożenie to prosty i skuteczny sposób na przechowywanie żywności. Ponieważ bakterie nie mogą się rozwijać w ujemnej temperaturze, żywność przechowywana w zamrażarce może pozostać bezpieczna do spożycia przez długi czas. W końcu jednak jej jakość ulegnie pogorszeniu i stanie się po prostu nieapetyczna, dlatego większość mrożonek zużyj najlepiej w ciągu kilku miesięcy lub roku. Najczęściej mrozi się owoce, warzywa, mięso, ryby i gotowe produkty garmażeryjne.
Co robić, aby bezpiecznie mrozić żywność:
- Przed zamrożeniem umieść żywność w szczelnych pojemnikach lub torebkach do zamrażania. Odpowiednie opakowanie zapobiegnie odparowywaniu wody.
- Mięso można przed mrożeniem dodatkowo zawinąć w papier, a następnie umieścić w torbie do mrożenia.
- Zamrażaj produkty tylko przed upływem daty przydatności do spożycia.
- Zamrażarka powinna utrzymywać stałą, niską temperaturę, najlepiej –18 stopni C.
- Nigdy nie zamrażaj ponownie rozmrożonej żywności, ponieważ daje to bakteriom możliwość rozwoju między rozmrażaniem.
- Produkty rozmrażaj bezpośrednio w lodówce – w ten sposób unikniesz zmiany konsystencji i smaku.
- Rozmrożoną żywność najlepiej zużyj od razu lub przechowuj w lodówce do 24 godzin.
- Oznaczaj żywność datą zamrożenia.
Metoda zamrażania nie przyczynia się do utraty składników odżywczych, co jest niezwykle istotne w zapasach preppersa. Najlepszym sposobem na zachowanie koloru, smaku i tekstury żywności jest wcześniejsze blanszowanie. Blanszowanie to proces umieszczania warzyw lub owoców we wrzącej wodzie, a następnie natychmiastowego przenoszenia ich do kąpieli lodowej w celu zatrzymania procesu gotowania. Ważną zaletą mrożonek jest fakt, że podczas ich gotowania straty witamin są mniejsze niż w przypadku gotowania świeżych owoców i warzyw.
Jedną z wad zamrażania żywności jest to, że wymaga ono zamrażarki zasilanej energią elektryczną – w przypadku kryzysu, gdzie stałe dostawy prądu mogą nie być możliwe, będzie wymagało zastosowania dodatkowego sprzętu takiego jak stacja zasilania lub agregat.
Suszenie, dehydratacja
Suszenie, czyli inaczej dehydratacja to metoda konserwacji żywności, która usuwa wodę z żywności. Ponieważ wilgoć umożliwia rozwój mikroorganizmów powodujących psucie się żywności, pozbycie się jej wydłuża okres przydatności do spożycia. Suszenie jest świetnym sposobem na przechowywanie owoców, warzyw, ziół, a także mięsa. Tak możesz przygotować własne beef jerky! Suszone mięso stanowi cenny składnik diet preppersów, ponieważ jest bogate w białko i niezbędne wartości odżywcze.
Dużą zaletą suszenia jest to, że nie wymaga użycia konserwantów ani innych zbędnych dodatków, dzięki czemu składniki odżywcze pozostają nienaruszone. Żywność suszona ma naturalnie słodki lub intensywny smak bez wspomagaczy, co również skutecznie zachęca do spożywania zdrowszych przekąsek.
W celu wysuszenia danego produktu wystarczy go zazwyczaj tylko pokroić, niekiedy nakłuć czy ugotować, po czym poddać procesowi suszenia. Wymagana jest przy tym wysoka temperatura i obieg powietrza.
Produkty żywnościowe możesz suszyć:
- Na powietrzu/słońcu: suszenie powietrzem to prosta i energooszczędna metoda, która wykorzystuje naturalny przepływ powietrza i światło słoneczne do odwodnienia żywności. W ten sposób suszy się między innymi zioła czy grzyby.
- W piekarniku: suszenie w piekarniku to bardziej kontrolowana metoda odwadniania, która wykorzystuje ciepło z piekarnika do usuwania wilgoci z żywności. Ustaw piekarnik na najniższą temperaturę i susz zawsze przy uchylonych drzwiczkach.
- W dehydratorze lub suszarce: suszenie w dehydratorze wykorzystuje specjalne urządzenia elektryczne do cyrkulacji ogrzanego powietrza i skutecznego usuwania wilgoci z żywności.
Podczas procesu suszenia warto zainwestować w specjalną suszarkę lub tzw. dehydrator, który gwarantuje skuteczne suszenie, zachowując tym samym walory smakowe i odżywcze produktów. Dzięki precyzyjnym ustawieniom temperatury i czasu suszenia, można dostosować proces do różnych typów żywności. Dehydrator wyposażony jest zazwyczaj w kilka półek na żywność oraz wbudowaną grzałkę lub wentylator, które zapewniają równomierną dystrybucję ciepłego powietrza na wszystkich poziomach. Cały proces suszenia może trwać wiele godzin, dlatego ważne jest, by wybrać dehydrator o wystarczająco dużej pojemności dostosowany do własnych potrzeb.
Puszkowanie, wekowanie
Puszkowanie (konserwacja w puszkach) i wekowanie (konserwacja w słoikach) to popularne metody konserwacji żywności, które polegają na zamykaniu gotowanej żywności w hermetycznych pojemnikach, takich jak puszki, słoiki lub butelki.
Z racji tego, że proces puszkowania wymaga dodatkowego sprzętu, takiego jak ręczna zamykarka do puszek lub puszkarka, jest on uznawany za bardziej pracochłonny i kosztowny od wekowania. Konserwy zamknięte w metalowych puszkach mają jednak tą przewagę nad słoikami, że są bardziej wytrzymałe na uszkodzenia mechaniczne oraz chronią przechowywaną zawartość przed dostępem światła.
Zarówno w przypadku puszek, jak i słoików istnieją dwie techniki konserwowania, które mają na celu zniszczenie mikroorganizmów i bakterii powodujących psucie się żywności: konserwowanie w kąpieli wodnej, czyli pasteryzacja i konserwowanie ciśnieniowe.
Konserwowanie w kąpieli wodnej to prosta metoda stosowana głównie do żywności o wysokiej kwasowości, takiej jak owoce, marynaty i dżemy. Polega ona na zanurzeniu zamkniętych słoików lub puszek we wrzącej wodzie lub pogrzanie ich do odpowiedniej temperatury (nie przekraczającej 100 stopni C). Podczas procesu gotowania powietrze jest wypychane z pojemnika, a gdy całość stygnie stworzy się uszczelnienie próżniowe wewnątrz, blokując całą świeżość produktu. Jednoczesne zastosowanie pasteryzacji i hermetycznych opakowań (słoików, puszek) wydłuża przydatność do spożycia żywności nawet do kilku lat. Do przeprowadzenia pasteryzacji możesz użyć zwykłego garnka (pasteryzacja na mokro) albo piekarnika (pasteryzacja na sucho). Ciekawą opcją są również elektryczne garnki do pasteryzacji, wyposażone w timer, pozwalający na precyzyjne ustawienie czasu całego procesu, oraz termostat do regulacji temperatury.
Jeśli chcesz konserwować mięso i inną żywność o niskiej kwasowości, taką jak warzywa, możesz użyć metody konserwowania ciśnieniowego. Działa ona podobnie jak konserwowanie w kąpieli wodnej, z tą różnicą, że wykorzystuje wyższą temperaturę do konserwacji żywności. Do tej techniki potrzebny będzie również specjalny pojemnik ciśnieniowy.
Co robić, aby domowy proces konserwowania żywności w słoikach przebiegał bezpiecznie i prawidłowo:
- Wybieraj żywność dobrej jakości, która nie straciła terminu przydatności do spożycia. Obchodź się z nią w higieniczny sposób.
- Wszystkie materiały używane do konserwowania, z wyjątkiem pokrywek, mogą być używane wielokrotnie. Do wekowania możesz użyć starych słoików po dżemie lub maśle orzechowym, dzięki czemu jest to bardzo ekonomiczna metoda.
- Postępuj zgodnie ze sprawdzonymi przepisami konserwowania. Musisz uważnie śledzić każdy krok, aby upewnić się, że żywność w słoikach jest bezpiecznie przechowywana.
Wadą przechowywania żywności w szklanych słoikach jest to, iż są one podatne na uszkodzenia i pęknięcia, co może po prostu prowadzić do zepsucia się konserwowanej żywności. Słoiki należy również przechowywać w zacienionym miejscu, tak aby nie narażać ich na nadmierne działanie promieni słonecznych.
Dodatkowo, zarówno puszki, jak i słoiki zajmują sporo miejsca podczas ich przechowywania, a także wyróżniają się dużą wagą własną ze względu na materiały, z jakich są wykonane, co może utrudniać wygodne transportowanie.
Kiszenie, marynowanie
Kiszenie i marynowanie to procesy polegające na zakwaszeniu żywności. Podczas kiszenia żywność poddawana jest długotrwałej fermentacji mlekowej. Proces ten polega na moczeniu lub zanurzaniu żywności w roztworze soli z wodą, z którego, pod wpływem mikroorganizmów obecnych w żywności, tworzy się kwas mlekowy. Mikroorganizmy, głównie bakterie mlekowe, przekształcają węglowodany zawarte w żywności w kwas mlekowy, obniżając pH i tworząc kwasowe środowisko, tym samym blokując rozwój drobnoustrojów. Kiszenie odbywa się np. poprzez umieszczenie produktów w słoiku lub garnku i odstawieniu go z dostępem do powietrza w temperaturze około 15-20 stopni Celsjusza.
Drugą podobną metodą jest marynowanie, podczas którego do zakwaszenia żywności używa się zalewy zawierającej przede wszystkim ocet i opcjonalnie cukier, sól, przyprawy lub zioła.
W zależności od rodzaju żywności, kiszenie lub marynowanie może trwać od kilku dni do kilku tygodni. Metody te skutecznie konserwują żywność, nadają jej wyjątkowy smak i aromat, lecz w przypadku marynowania, z powodu użytych środków konserwujących produkty pozbawiane są niektórych wartości odżywczych. Kiszenie za to nie tylko minimalizuje utratę tych wartości, ale również tworzy tzw. bakterie probiotyczne, które wpływają korzystnie na układ trawienny. Kiszonki pod tym względem to prawdziwe bomby witaminowe i z powodu wartości prozdrowotnych powinny stanowić składnik diety.
Najpopularniejszymi produktami, dla których stosowane są metody kiszenia i marynowania są: kapusta, ogórki, papryka, grzyby, a nawet mięso.
Kiszonki i marynaty, podobnie jak weki w słoikach, należy przechowywać się w chłodnej i zacienionej spiżarni, którą powinien mieć pod ręką każdy preppers.
Cukrzenie, solenie
Konserwowanie żywności w środowisku o wysokiej zawartości cukru powstrzymuje rozwój bakterii poprzez zmniejszenie zawartości wody w żywności. Do konserwowania żywności dobrze nadają się wszelkiego rodzaju substancje słodzące, w tym różne rodzaje cukru, syropy lub miód. Jedną z form cukrzenia jest kandyzowanie, w którym owoce lub skórki owocowe są nasączane syropem cukrowym (cukier z wodą) w celu zatrzymania procesów fermentacji i przedłużenia trwałości. Podczas tego procesu, cukier krystalizuje się na powierzchni owocu, tworząc charakterystyczną chrupiącą warstwę.
Cukru można używać do konserwowania żywności, takiej jak:
- owoce – cytrusy, jabłka, brzoskwinie, śliwki, truskawki, wiśnie i inne owoce z miąższem,
- warzywa – np. kandyzowany imbir i marchewka, które mogą być używane jako przyprawy.
Podobnie jak w przypadku słodzenia, sól wyciąga wodę z żywności i zatrzymuje rozwój bakterii. W wysokich stężeniach może nawet zniszczyć komórki bakterii. Ważne jest jednak, aby zachować ostrożność i dokładnie przestrzegać zaleceń dotyczących solenia, aby uniknąć nadmiernego spożycia soli, które może być niezdrowe dla organizmu.
Istnieją dwie formy solenia:
- peklowanie na sucho – sól nakładana bezpośrednio na żywność, taką jak mięso czy ryby, i pozostawiana do wyciągnięcia wody,
- peklowanie na mokro – lepiej znane jako solanka, polega na wymieszaniu soli z wodą i dodaniu żywności do płynu w celu jej zakonserwowania.
Solenie i cukrzenie to tradycyjne i skuteczne metoda konserwacji żywności, które były wykorzystywane przez wieki w celu utrzymania pożywienia w trudnych warunkach.
Wędzenie
Wędzenie to metoda konserwacji, która wykorzystuje dym do nadania żywności wyjątkowego smaku i aromatu. Proces ten działa również jako naturalny konserwant, opóźniając psucie się żywności. Wędzenie jest popularne szczególnie w przypadku mięsa i ryb.
Można wymienić kilka sposobów wędzenia, w zależności od zastosowanej temperatury:
- Wędzenie na zimno to proces długotrwały, który umożliwia równomierne wysuszenie oraz całkowite nasączenie aromatem dymu wędzarniczego. Jest to metoda przetwarzania, która nadaje produktom spożywczym wyjątkową odporność na procesy psucia. Jednak wędzenie zimnym dymem wymaga pewnego doświadczenia, dlatego dla początkujących może okazać się zbyt trudna. Istotne jest tutaj zachowanie specyficznych warunków oraz ciągłej kontroli nad wędzarnią. Podczas procesu wędzenia na zimno, źródło ognia nie powinno być oddalone o mniej niż 1-1,5 metra od komory wędzarniczej. Cały proces, w zależności od wędzonego produktu, może trwać nawet kilkanaście dni. Temperatura w procesie wędzenia na zimno utrzymywana jest w zakresie od 16 do 22 stopni C.
- Wędzenie na ciepło – metoda wędzenia na ciepło jest znacznie szybsza i prostsza, co sprawia, że jest idealna dla początkujących miłośników wędzonych potraw. Aby móc jednak cieszyć się tą techniką, niezbędne jest posiadanie wędzarni. W zależności od potrzeb, może to być zarówno prosty model, jak i nieco bardziej zaawansowany, pozwalający nie tylko na wędzenie mięsa, ale także serów, twarogów, ryb czy owoców morza. W tej metodzie, temperatura wędzenia nie powinna przekraczać 22-45 stopni C.
- Wędzenie na gorąco. W procesie wędzenia na gorąco, temperatura wynosi od 45 do 50 stopni C. Cały proces, w zależności od produktu, trwa od 2 do 48 godzin. Ostatnim etapem jest zawsze podpiekanie, które odbywa się przy wyższych temperaturach niż w czasie samego wędzenia (80-90 stopni C).
Aby ułatwić proces wędzenia żywności zaopatrz się w profesjonalne wędzarnie i komory do konserwacji żywności. To proste w obsłudze, lecz wysoce wydajne urządzenia oferujące różnorodne możliwości, pozwalając na przygotowanie smakowitych zapasów.
Profesjonalne modele wędzarni, takie jak te oferowane przez firmę Borniak, są wyposażone w innowacyjne rozwiązania. Dzięki elektronicznym panelom sterowania oraz grzałkom z radiatorem, dystrybucja temperatury jest niezwykle efektywna. Specjalne sterowniki pozwalają np. na kontrolę temperatury podczas procesu wędzarniczego oraz informuje o czasie pracy. Dodatkowo umożliwia precyzyjne ustawienia dla różnych etapów procesu. Przestronne komory wędzarnicze pozwalają na wędzenie większych ilości mięsa, nawet do kilkudziesięciu kilogramów na wielu poziomach, w zależności od modelu wędzarni.
W procesie wędzenia kluczowy jest dym. Generatory dymu są zaprojektowane tak, aby zapewnić maksymalną temperaturę oraz równomierny rozkład dymu wewnątrz komory. Dzięki nim, można osiągnąć niepowtarzalny smak i aromat przy minimalnym wysiłku.
Ważnym aspektem każdego urządzenia do konserwacji żywności jest łatwość utrzymania go w czystości. Nowoczesne wędzarnie i komory wyposażone są w praktyczne rozwiązania, takie jak misy ociekowe, które zapobiegają skapywaniu tłuszczów i soków na elementy grzejne. Dodatkowo, wszystkie elementy, które stykają się z żywnością, można łatwo wyjąć i umyć, zapewniając higieniczne warunki wędzenia. Wysokiej jakości materiały użyte do produkcji wędzarni i komór do konserwacji, takie jak stal nierdzewna czy wytrzymała blacha, zapewniają nie tylko efektywne działanie, ale także trwałość i odporność na warunki zewnętrzne.
W procesie wędzenia często wykorzystywane są tzw. zrębki wędzarnicze pozyskiwane z różnych rodzajów drzew. Podczas procesu wędzenia, dym, który powstaje w wyniku spalania zrębków, wnika w głąb produktu, nadając mu charakterystyczny kolor, aromat i smak, typowy dla danego gatunku drewna. Wykorzystując np. zrębki bukowe, można cieszyć się delikatną, jasnozłotą barwą wędzonego wyrobu, która przenika głęboko w struktury żywności.
Prepping jako gwarancja spokoju, czyli jak zapewnić sobie żywność w kryzysie
Inwestowanie w wysokiej jakości urządzenia do konserwacji żywności oraz długoterminowe produkty to nie tylko sposób na zabezpieczenie się przed potencjalnym kryzysem, ale także gwarancja spokoju w trudnych sytuacjach. Mając zaopatrzenie w żywność, która ma długi okres przydatności, będziesz mógł spać spokojnie, wiedząc, że nawet w najbardziej nieprzewidywalnych okolicznościach będziesz w stanie zadbać o potrzeby żywieniowe swoje i Twojej rodziny. Odpowiednio przygotowane zapasy pozwalają na niezależność żywieniową w trudnych sytuacjach, zachowując przy tym wartość odżywczą produktów oraz przynosząc ekonomiczne korzyści.
Prepping to także pewność, że niezależnie od okoliczności, masz kontrolę nad tym, co jesz. To ogromna wartość, zwłaszcza w sytuacjach, gdy tradycyjne źródła żywności mogą być niedostępne. Dlatego też prepping to nie tylko praktyczne działanie, ale także mentalne przygotowanie na wszelkie ewentualności. Warto zainwestować czas i wysiłek w naukę różnych technik konserwacji żywności, by móc spokojnie patrzeć w przyszłość. Bądź gotowy. Zawsze.
Zapoznaj się z szeroką ofertą sklepu Militaria.pl, która obejmuje profesjonalne urządzenia do wędzenia oraz akcesoria firmy Borniak, a także różnego rodzaju żywność długoterminową.
