Normy w obuwiu – co warto wiedzieć przy wyborze odpowiednich butów?

Wybór odpowiednich butów to coś więcej niż tylko kwestia stylu czy dopasowania. W przypadku obuwia przeznaczonego do zadań specjalnych – butów wojskowych, taktycznych czy outdoorowych, bardzo duże znaczenie mają również normy, które spełniają. To właśnie one decydują o tym, czy buty będą w stanie sprostać ekstremalnym warunkom, zapewniając jednocześnie komfort, bezpieczeństwo i trwałość. Normy to gwarancja jakości oraz pewność, że Twoje stopy będą dobrze chronione, niezależnie od wyzwań, przed którymi staniesz. W tym artykule opiszemy czym dokładnie są normy w obuwiu, jakie mają znaczenie oraz na jakie symbole i oznaczenia trzeba zwrócić uwagę wybierając buty na wymagające warunki użytkowania.  

Czym są normy w obuwiu?  

Normy to zestaw wymagań technicznych, które obuwie musi spełnić, aby mogło być uznane za bezpieczne i funkcjonalne w określonych warunkach użytkowania. Ich znaczenie jest szczególnie ważne w przypadku butów, które mają chronić przed urazami mechanicznymi, chemicznymi czy termicznymi. Poszczególne normy wpływają również na komfort podczas pracy oraz długotrwałego noszenia, zapewniają ochronę przed warunkami atmosferycznymi, a także zabrudzeniem, zamoczeniem czy zawilgoceniem. Odpowiednie normy w obuwiu militarnym zapewniają, że buty sprawdzą się w ekstremalnych sytuacjach, takich jak marsze w błocie, deszczu czy górzystym terenie, gdzie każdy detal ma znaczenie. Konstrukcja oraz materiały użyte w tego typu obuwiu zapewniają ochronę przed wieloma zagrożeniami jednocześnie. Poziom ochrony jest uzależniony od cech konstrukcyjnych, zastosowanych materiałów oraz dodatkowych elementów, takich jak wzmocnione podnoski, wkładki antyprzebiciowe w podeszwie, apretura biobójcza, elementy odblaskowe, podeszwy olejoodporne czy amortyzatory przeciwwstrząsowe. Spełnienie norm to gwarancja, że obuwie zostało zaprojektowane z myślą o zdrowiu i bezpieczeństwie użytkownika. 

Normy międzynarodowe i europejskie  

W Europie obuwie produkowane jest według norm EN (European Norm), które regulują szereg aspektów technicznych, takich jak antypoślizgowość, wodoodporność czy odporność na przebicia. Na świecie funkcjonują również normy ISO (International Organization for Standardization), które mają na celu ujednolicenie standardów jakości na poziomie międzynarodowym. 

Jakie są klasy obuwia roboczego? Podział obuwia 

Normy dzielą obuwie na trzy główne kategorie: obuwie bezpieczne, ochronne i zawodowe. W przypadku obuwia taktycznego i wojskowego, te podziały zyskują dodatkowe znaczenie, ponieważ buty te muszą sprostać wyższym wymaganiom związanym z ekstremalnymi warunkami użytkowania. 

Wybierając obuwie taktyczne czy wojskowe, najważniejsze jest zwrócenie uwagi na poziom zagrożenia, z jakim wiąże się wykonywane zadanie lub misja. Producenci obuwia ochronnego i specjalistycznego dostosowują swoje produkty do tych potrzeb, wyróżniając różne klasy obuwia: 

Obuwie bezpieczne (S – Safety)

Stosowane w miejscach pracy, gdzie występuje wysokie ryzyko urazów mechanicznych, np. podczas transportu sprzętu czy działań w terenie o trudnym ukształtowaniu. Wyposażone jest w podnoski, które chronią palce stopy przed uderzeniami o energii 200J oraz ściskaniem do 15kN. Spełnia normy EN ISO 20345, będąc ważnym elementem wyposażenia ochronnego. 

Obuwie ochronne (P – Protective)

Zostało zaprojektowane z myślą o ochronie palców, ale jego wytrzymałość na uderzenia jest nieco mniejsza (100J). Nadal jednak oferuje dobrą ochronę w sytuacjach, gdzie ryzyko jest umiarkowane. Spełnia wymagania normy PN-EN ISO 20346 i może być używane w wielu zastosowaniach związanych z lekkimi pracami taktycznymi. 

Obuwie zawodowe (O – Occupational)

Przeznaczone do codziennego użytkowania w miejscach, gdzie nie jest wymagana ochrona palców przez podnoski. Jest klasyfikowane jako środek ochrony indywidualnej zgodnie z normą EN ISO 20347 i sprawdza się w sytuacjach, gdzie priorytetem jest wygoda przy długotrwałym noszeniu, jak np. podczas długich patroli. 

Norma EN ISO 20345 – podstawowa klasyfikacja butów  

Norma EN ISO 20345 to standard, który definiuje wymagania dotyczące obuwia ochronnego stosowanego w różnych branżach. Buty, które spełniają tę normę, gwarantują bezpieczeństwo użytkownikowi w przypadku uderzeń, przeciążeń, kontaktu z ostrymi przedmiotami, a także w ekstremalnych warunkach temperaturowych. Ochrona stóp przed spadającymi przedmiotami, zakleszczeniem czy kontaktem z niebezpiecznymi substancjami to tylko początek tego, co oferuje dobrze zaprojektowane obuwie ochronne. 

Podstawowe wymagania dla każdego obuwia ochronnego obejmują m.in.: 

• Odpowiednią wysokość cholewki i wzmocnioną konstrukcję okolicy pięty, 

• Właściwości podeszwy: odporność na poślizg, ochrona palców, wytrzymałość na zginanie i ścieranie, 

• Wytrzymałość materiałów – zarówno na rozerwanie, jak i przepuszczalność pary wodnej, co gwarantuje komfort w trudnych warunkach, 

• Odporność na ekstremalne temperatury oraz chemikalia. 

Klasy ochrony obuwia W zależności od spełnianych kryteriów, obuwie dzieli się na różne klasy ochrony – od SB (minimalne wymagania) po bardziej zaawansowane klasy, takie jak S1 do S7, które oferują dodatkowe zabezpieczenia, takie jak ochrona antyprzebiciowa czy wodoodporność. 

Zmiany w normie – nowa wersja EN ISO 20345:2022 Normy dotyczące środków ochrony indywidualnej są regularnie analizowane i aktualizowane. Od 30 marca 2023 roku obowiązuje zaktualizowana wersja normy EN ISO 20345:2022, która zastąpiła starszy standard z 2011 roku. Wprowadzone zmiany mają na celu dalsze zwiększenie poziomu ochrony i komfortu użytkowników obuwia roboczego. Wszystkie nowo produkowane buty muszą aktualnie spełniać wymagania tej normy, choć produkty z wcześniejszą certyfikacją mogą być nadal sprzedawane do wygaśnięcia ich certyfikatów. 

Na rynku znajdziesz zatem zarówno modele zgodne z nowym, jak i starym standardem. Warto jednak postawić na te, które oferują najnowsze zabezpieczenia i technologie, by mieć pewność, że Twoje stopy są maksymalnie chronione w każdej sytuacji. 

Kategorie ochrony buta wg EN ISO 20345, 20346 i 20347:2022 

W poniższych tabelach znajdują się wymagania podstawowe i dodatkowe dla obuwia bezpiecznego (wg EN ISO 20345:2022, oznaczenie S), ochronnego (wg EN ISO 20346:2022, oznaczenie P) i butów roboczych (wg EN ISO 20347:2022, oznaczenie O).  

*Istnieją również oznaczenia kategorii z dopiskiem literowym P, PL, PS, które w zależności od zastosowanej wkładki charakteryzują się odpornością na przebicie.

*Istnieją również oznaczenia kategorii z dopiskiem literowym P, PL, PS, które w zależności od zastosowanej wkładki charakteryzują się odpornością na przebicie.

Dodatkowe oznaczenia obuwia ochronnego zgodnie z EN ISO 20345

Należy pamiętać, że wyżej wymienione oznaczenia nie są wyczerpującą listą wszystkich dodatkowych oznaczeń stosowanych w klasyfikacji obuwia ochronnego. Nowe oznaczenia mogą być wprowadzane w przyszłości, a znaczenie istniejących oznaczeń może ulegać zmianie. Przed zakupem obuwia ochronnego należy zawsze zapoznać się z aktualnymi wymaganiami normy EN ISO 20345 i wybrać obuwie odpowiednie do specyfiki wykonywanej pracy.  

Buty antypoślizgowe – odporność obuwia na poślizg  

Buty zgodne z najnowszą normą muszą posiadać właściwości przeciwpoślizgowe na płytkach ceramicznych z użyciem środków czyszczących. Dotychczasowy symbol SRA nie będzie już stosowany. Certyfikaty SRA, SRB i SRC przestaną być używane w nowo produkowanym obuwiu, choć mogą pojawiać się jeszcze w starszych modelach. Obuwie robocze oznaczone symbolem SR osiąga najwyższy poziom antypoślizgowości, jeśli pomyślnie przejdzie zmodyfikowane testy na płytkach ceramicznych z gliceryną. 

Inne normy dla obuwia wojskowego i taktycznego  

Obuwie militarne musi spełniać szereg rygorystycznych wymagań, aby zapewniać bezpieczeństwo i komfort m.in. podczas działań taktycznych w zróżnicowanych i trudnych warunkach. Jednymi z najważniejszych norm są AQAP 2110 oraz AR 670-1, które określają standardy dla obuwia używanego w siłach zbrojnych, zarówno pod kątem jakości, jak i zgodności z wymaganiami misji wojskowych. 

Normy AQAP 2110 

AQAP 2110 (Allied Quality Assurance Publication) to norma ustanowiona przez NATO, która dotyczy systemów zarządzania jakością w przemyśle obronnym. Normy te są stosowane w produkcji różnego rodzaju wyposażenia wojskowego, w tym obuwia militarnego. AQAP 2110 nakłada na producentów obowiązek spełnienia szeregu wymagań, które mają na celu: 

• Zapewnienie najwyższej jakości materiałów – Buty muszą być wytrzymałe, odporne na uszkodzenia mechaniczne, tarcie i ekstremalne warunki pogodowe. 

• Ścisłą kontrolę produkcji – Procesy wytwarzania są ściśle monitorowane i audytowane, aby zapewnić zgodność z normami NATO, co przekłada się na stabilność i niezawodność produktów. 

• Dokumentację i śledzenie – Każdy produkt musi być w pełni udokumentowany, od surowców, przez proces produkcji, aż po gotowy wyrób. Dzięki temu wojsko ma pewność, że każdy element wyposażenia, w tym obuwie, jest zgodny z najwyższymi standardami. 

• Certyfikacja i testowanie – Obuwie militarne musi przechodzić surowe testy, w tym na odporność na wilgoć, warunki terenowe oraz wytrzymałość mechaniczną, zanim zostanie dopuszczone do użytku. 

Buty spełniające normę AQAP 2110 muszą być na tyle uniwersalne, aby sprawdzać się zarówno w warunkach pustynnych, jak i górzystych, a także w ekstremalnie niskich czy wysokich temperaturach.

Normy AR 670-1 

AR 670-1 to amerykański przepis dotyczący jednolitego wyglądu i użytkowania wyposażenia wojskowego przez żołnierzy armii USA. Odnosi się on także do wymagań dotyczących obuwia militarnego, określając nie tylko jego techniczne aspekty, ale również regulując wygląd i styl, co ma zapewnić spójność w prezentacji sił zbrojnych. 

W kontekście obuwia, AR 670-1 wymaga, aby: 

• Buty były w kolorze czarnym lub Coyote – w zależności od rodzaju munduru, z którym są noszone. 

• Materiał był skórzany lub syntetyczny, o matowym wykończeniu – bez połysku, co ma na celu zminimalizowanie widoczności żołnierza w terenie. 

• Podeszwa była elastyczna i wytrzymała – zapewniająca przyczepność i stabilność na różnego rodzaju nawierzchniach, od błotnistych terenów po suche pustynne szlaki. 

• Obuwie było zgodne z normami ochrony stopy – buty muszą chronić stopę przed urazami, w tym obiciami, przecięciami oraz upadkiem ciężkich przedmiotów. 

Norma AR 670-1 jest szczegółowa pod względem dopasowania obuwia do munduru, co oznacza, że buty muszą spełniać nie tylko funkcje użytkowe, ale także wpisywać się w wytyczne dotyczące prezentacji żołnierza. Co więcej, każdy model obuwia przechodzi testy zgodności, aby upewnić się, że jest odpowiedni do użytku w armii. Przekłada się to nie tylko na profesjonalny, jednolity i zdyscyplinowany wygląd, ale także na bezpieczeństwo i adaptację do każdych warunków terenowych.  

Buty taktyczne i militarne na Militaria.pl 

Na przykładzie wybranych modeli butów dostępnych w ofercie Militaria.pl można dokładnie przyjrzeć się normom i funkcjonalności, które te produkty spełniają. Każdy model wyróżnia się innym zestawem cech, co pozwala dostosować wybór do specyficznych wymagań użytkowników. 

1. Buty wojskowe Grom polskiej firmy Protektor

Te buty są świetnym przykładem połączenia klasycznej konstrukcji taktycznej z nowoczesnymi rozwiązaniami materiałowymi. Wysoka cholewka z miękkim, welurowym kołnierzem oraz bydlęca skóra licowa zapewniają ochronę i komfort, a impregnowany nylon zwiększa wytrzymałość. Ważną normą w przypadku tego modelu jest certyfikat AQAP 2110:2006, który dokumentuje spełnienie wysokich standardów jakości zgodnych z wymaganiami NATO. Wodoodporność, elastyczność oraz właściwości antypoślizgowe podeszwy to gwarancja bezpieczeństwa i komfortu w różnorodnych warunkach. 

2. Buty Zephyr Grom ZX07

Buty Zephyr Grom ZX07 są zaprojektowane z myślą o osobach pracujących w służbach mundurowych. Membrana Free-Tex zapewnia pełną wodoodporność i oddychalność, co ma duże znaczenie podczas długotrwałego użytkowania. Ważne są również normy antypoślizgowe SRA i SRB, które sprawiają, że buty te sprawdzają się na mokrych i tłustych nawierzchniach, co zwiększa bezpieczeństwo użytkownika w trudnych warunkach terenowych czy miejskich. 

3. Buty Commodore Light 01 czeskiego producenta Bennon

Model Bennon Commodore Light 01 spełnia normy EN ISO 20347 O1 SRA FO, co oznacza, że buty te charakteryzują się wysoką odpornością na ścieranie, antypoślizgowością oraz olejoodpornością. Wykonanie z wysokiej jakości skóry Full Grain oraz zastosowanie materiału Mesh gwarantują przewiewność i wytrzymałość. Dzięki temu model ten sprawdza się zarówno w warunkach miejskich, jak i terenowych. 

4. Buty taktyczne Lowa Zephyr GTX HI MK2

Buty Lowa Zephyr GTX HI MK2, oprócz zastosowania membrany Gore-Tex, która zapewnia wodoodporność i oddychalność, spełniają normy EN ISO 20347:2012, które klasyfikują je jako profesjonalny środek ochrony indywidualnej. Zastosowanie amortyzowanej podeszwy Lowa X-TRAC Military z technologią Slip Resistance zwiększa przyczepność na mokrych nawierzchniach, co jest kluczowe podczas poruszania się w zróżnicowanym terenie. 

5. Buty Bennon Panther XTR O2

Buty Bennon Panther XTR O2 są wyposażone w zaawansowaną technologię amortyzacyjną oraz antybakteryjną wkładkę Absorba XTR, które zwiększają komfort użytkowania. Spełniają normy EN ISO 20347:2012, co potwierdza ich wysoką jakość jako obuwia ochronnego. Skóra Full Grain połączona z Cordurą zapewnia trwałość, a membrana Regi-Tex gwarantuje pełną wodoodporność i oddychalność. Podeszwa Vibram zapewnia doskonałą przyczepność na różnych nawierzchniach oraz odporność na substancje chemiczne, takie jak oleje i smary. 

Jak czyścić i pielęgnować obuwie zgodne z normami? 

Odpowiednia pielęgnacja obuwia ochronnego i taktycznego zgodnego z normami jest ważna dla zachowania jego trwałości i zapewnienia pełnej funkcjonalności. Regularne czyszczenie, impregnacja oraz kontrola technicznego stanu butów nie tylko wydłużają ich żywotność, ale także pozwalają utrzymać właściwości ochronne. Obuwie należy przechowywać i konserwować w sposób zgodny z zaleceniami, aby zapewnić jego długotrwałe działanie zgodne z normą EN ISO 20345. 

Czyszczenie obuwia taktycznego i ochronnego  

Przed przystąpieniem do pielęgnacji, zawsze należy sprawdzić stan cholewki i usunąć wszelkie zabrudzenia. W przypadku silnego zanieczyszczenia, najpierw dokładnie usuń zaschnięty brud szczotką. Następnie umyj buty czystą wodą, a po zakończeniu czyszczenia pozostaw je do wyschnięcia w temperaturze pokojowej. Pamiętaj – nigdy nie susz butów skórzanych na grzejniku, ponieważ może to uszkodzić skórę spowodować jej pękanie. Dobrą praktyką jest wypchanie wnętrza butów gazetami lub materiałem, co przyspieszy proces suszenia i zapobiegnie odkształceniom. 

Pielęgnacja skórzanych butów wojskowych lub ochronnych  

Obuwie ze skóry licowej: Regularna konserwacja skóry gładkiej to klucz do zachowania jej elastyczności oraz odporności na trudne warunki. Skóra dobrze pielęgnowana dłużej zachowuje swoje właściwości oddychające oraz estetyczny wygląd. Zaleca się stosowanie specjalnych preparatów do skóry, które zmiękczają materiał i chronią go przed działaniem wilgoci. 

Obuwie z nubuku lub zamszu: Skóra szorstka wymaga innej pielęgnacji niż skóra licowa. Należy unikać preparatów zawierających tłuszcze lub woski, które mogą skleić delikatną powierzchnię nubuku. W tym przypadku zalecane jest regularne szczotkowanie butów, aby przywrócić im pierwotną szorstkość oraz stosowanie impregnatu w sprayu, który zabezpieczy materiał przed wilgocią i zabrudzeniami. 

Impregnacja – skuteczna ochrona przed wilgocią  

W warunkach polowych szczególnie ważne jest zabezpieczenie butów przed wilgocią. Regularne stosowanie wodoodpornego preparatu np. sprayu pomoże chronić skórę i materiał obuwia przed nasiąkaniem wodą. Pamiętaj, aby impregnat nakładać na czyste i suche buty, co zapewni jego skuteczniejsze działanie.  

Normy w obuwiu – podsumowanie 

Normy w obuwiu to nie tylko techniczne zapisy na etykiecie – to Twój cichy sprzymierzeniec w trudnych warunkach. Buty, które spełniają określone normy, to gwarancja, że każda wyprawa, misja czy codzienne zadanie stanie się mniej wymagające dla Twoich stóp. Wybór butów zgodnych z odpowiednimi standardami to inwestycja w komfort, bezpieczeństwo i trwałość, której efekty docenisz nie tylko w ekstremalnych sytuacjach, ale również w długofalowym użytkowaniu.  

Pamiętaj, że odpowiednie obuwie to więcej niż ochrona – to partner, na którym możesz polegać, gdziekolwiek Cię nogi poniosą. Sprawdź szeroką ofertę profesjonalnych butów wojskowych, taktycznych oraz outdoorowych na Militaria.pl!