Z tego artykułu dowiesz się, jakie występują rodzaje blokad w nożach składanych, jak działają, które z nich są najbardziej popularne oraz jakie są ich najważniejsze wady i zalety. Jeżeli zastanawiasz się, która z blokad jest najbezpieczniejsza, najprostsza w obsłudze lub najbardziej odporna na niekorzystne warunki i złe traktowanie, postaram się wyjaśnić te kwestie. Poznasz na przykładach sposoby i rozwiązania stosowane przez najbardziej uznanych i sprawdzonych producentów noży składanych. Wybór końcowy pozostawię jednak Tobie. Z poniższego wpisu dowiesz się również, jak dbać o nóż i jak się z nim obchodzić, żeby nie uszkodzić poszczególnych rodzajów blokad.
10 najpopularniejszych blokad w nożach
Zacznijmy od przedstawienia i omówienia najpopularniejszych blokad, jakie występują w nożach. Poniżej przedstawię ich konstrukcję, zalety i wady, a także wspomnę o łatwości w obsłudze i ich niezawodności. Oczywiście nie zabraknie przykładów noży, które możesz kupić w sklepie internetowym Militaria.pl. Oto rodzaje blokad w nożach, które występują najczęściej.
1. Linerlock
To najczęściej spotykany rodzaj blokady w nożach składanych. Jest to zabezpieczenie proste w obsłudze, intuicyjne, a odpowiednio wykonane pozwoli użytkować bezpiecznie nóż latami. W nożach z wyższej półki, takich jak CRKT M21, stosuje się dodatkowe zabezpieczenie liner locka w postaci dodanego bezpiecznika, chroniącego przed przypadkowym zamknięciem.
W tej konstrukcji element okładziny bądź szkieletu noża blokuje się po otworzeniu narzędzia, opierając się na tylnej krawędzi klingi. Ten kawałek blaszki wykonany jest w taki sposób, żeby sprężynując, sam zablokował ostrze po prawidłowym rozłożeniu noża. Zamyka się go, poprzez przesunięcie linera, czyli tej sprężynującej blaszki właśnie, w lewą stronę, patrząc na nóż w stronę krawędzi tnącej.
Często liner ma ząbkowanie, ułatwiające zamykanie w rękawiczkach lub mokrymi dłońmi. Takie rozwiązanie często widuje się w nożach Spyderco, np. w modelu Tenacious. Niektóre noże ze stajni z logo pająka mają wersję liner locka usytuowanego od góry, co jest rzadko spotykanym zabiegiem konstrukcyjny. Zamykanie i otwieranie tej blokady jest łatwe i nie wymaga specjalnych umiejętności. Bardzo często tego typu foldery, czyli noże składane, wyposaża się w dodatkowy kołek lub flipper, umiejscowiony na tępej krawędzi klingi. Ma to przyspieszyć i jeszcze bardziej uprościć proces otwierania. Wadą tego rozwiązania jest możliwość ześlizgnięcia się linersa spod ostrza i zamknięcie się narzędzia na ręce użytkownika. Dzieje się tak jedynie w przypadku tanich noży, gdzie sprężynująca blaszka jest cienka, źle wyprofilowana lub nie do końca wchodzi na swoje miejsce. Podczas silnych wibracji taka słabo wyprofilowana blokada może puścić. Wybierając noże sprawdzonych marek, ten problem jest wyjątkowo rzadko spotykany. Sam od lat posiadam Ontario RAT-1, który nigdy nie miał tego problemu, a nie oszczędzam go specjalnie. Ciekawy fakt: multitoole marki Leatherman mają blokadę noża typu liner lock, opatrzoną dodatkowo logiem kłódki, która sygnalizuje blokadę.
2. Framelock
Jest to konstrukcja działająca na tej samej zasadzie, co omawiany powyżej liner lock, z tą różnicą, że zamiast elementu wewnętrznego, ostrze jest blokowane bezpośrednio przez okładzinę rękojeści. Jest to rozwiązanie najczęściej stosowane w nożach z metalowymi chwytami. Często widuje się ten typ blokady w tak zwanych gentleman folder, czyli w nożach garniturowych, pasujących do formalnego stroju i niewystających za bardzo z kieszeni. Idealnym przedstawicielem tego gatunku jest Boker Plus Urban Trapper, nóż smukły, elegancki, ostry i perfekcyjnie wykonany. Dobrze wykonany frame lock to blokada pewna, bezpieczna i wytrzymała. Podobnie jak w liner locku, klinga może się odblokować jedynie w wypadku przeciążenia noża, silnych wibracji bądź z powodu użycia niskiej jakości materiałów w procesie produkcji.
Jeżeli chcesz mieć dobry nóż z tą blokadą, a nie chcesz dużo wydawać, sprawdź ofertę marki Sanrenmu. To dobry wybór za niewielkie pieniądze, który dodatkowo ma bezpiecznik blokady chroniący ostrze i pozwalający uniknąć skaleczeń. Jeżeli celujesz w najwyższą półkę, zwróć uwagę na LionSteel ROK Titanium, czyli nóż wykonany w jakości premium. Warto nadmienić, że noże z blokadą typu frame lock łatwo się czyści, gdyż zazwyczaj mają otwartą konstrukcję z małą ilością zakamarków i łączeń.
3. Axislock
Blokada, która została po raz pierwszy przedstawiona przez markę Benchmade, to doskonałe rozwiązanie dla wymagających użytkowników. Jest niezwykle odporna na przeciążenia dynamiczne i pewna. Skonstruowana jest na zasadzie poruszania się osi (axis) w wyciętych, podłużnych otworach po bokach rękojeści. Narzędzie w pozycji otwartej ma zablokowaną głownię przez zaklinowaną za nią oś, a specjalne sprężyny w kształcie litery omega utrzymują ją na swoim miejscu.
Niewątpliwą zaletą takiego rozwiązania jest lekkość, z jaką zwalniamy blokadę, łatwość obsługi zarówno lewą, jak i prawą ręką oraz bezpieczeństwo. Z wad należy wymienić konieczność czyszczenia układu. Na szczęście nie jest trudne i nie nastręcza użytkownikowi problemu. Warto też mechanizm konserwować co jakiś czas smarem do noży. Słabym punktem mogą być same sprężyny, które w tańszych nożach mogą nie wytrzymać wielu lat użytkowania. Wybierając noże markowe, jak Benchmade Adamas lub Hogue Exemplar, masz pewność, że blokada przetrwa lata pracy. Podobnie jak w przypadku liner locka i frame locka, w głowniach noży z blokadą typu axis stosuje się flippery lub podobne rozwiązania, ułatwiające rozkładanie zamkniętego noża.
4. Ultra lock
To rozwinięcie blokady typu axis lock, stosowane przez amerykańskiego producenta noży Cold Steel. Główną różnicą jest kołek ryglujący. W nożach Cold Steel porusza się on wewnątrz wyciętego kanału w trzpieniu głowni, a nie na zewnątrz, jak ma to miejsce w klasycznych konstrukcjach. Obsługa, konserwacja i czyszczenie jest takie, jak w przypadku Axis lock’a. Firma Cold Steel znana jest w środowisku z modernizowania istniejących rozwiązań konstrukcyjnych, co pozytywnie wpływa na ich wytrzymałość i trwałość.
5. Back lock
To niezwykle popularny rodzaj blokady, występujący zarówno w markowych drogich nożach, jak i bardziej budżetowych narzędziach tnących. To pewne zabezpieczenie, które jest jednym z najstarszych typów mechanizmów blokujących. Umieszczona na grzbiecie noża dźwignia ma specjalnie wyprofilowany ząb lub wypustkę, która po otwarciu noża wchodzi w wycięcie w tylnej części głowni, blokując ją i uniemożliwiając zamknięcie. Płaska sprężyna dociska dźwignię, która zlokalizowana jest w tylnej części rękojeści. Naciskając tą dźwignię, umożliwiasz narzędziu zamknięcie się. To bardzo proste i trwałe rozwiązanie, które stosowane jest przez wielu producentów.
Ryzyko zamknięcia się noża na Twojej ręce jest minimalne, ale nie zerowe. Jeżeli podczas pracy mocno ściśniesz rękojeść noża w jej tylnej części, blokada może naturalnie puścić. Tego typu sytuacje zdarzają się jednak wyjątkowo rzadko, a ryzyko można zminimalizować poprzez odpowiednie użytkowanie noża oraz wybór produktu sprawdzonego producenta. Porządne, markowe narzędzia tnące, takie jak Spyderco Delica oraz Ka-Bar Dozier nie powinny mieć z tym problemu. Do niewątpliwych zalet należy także łatwość obsługi zarówno prawą, jak i lewą ręką.
6. Tri-ad-lock
To rozwinięcie blokady back lock, stosowane w nożach Cold Steel. Tri-ad-lock cechuje się większą odpornością na uderzenia oraz wibrację od standardowej wersji blokady. Cold Steel używa tego rodzaju blokady w swoich najtwardszych nożach, które muszą znieść trudne warunki eksploatacji i wiele lat służby. Solidne modele, jak Cold Steel AD-10, Cold Steel Voyager czy Cold Steel Recon to klasa sama w sobie. Potrafią znieść naprawdę wiele, przez co polecam je szczególnie wymagającym użytkownikom. Nadają się doskonale dla wojska, policji, jednostek ratownictwa oraz dla pasjonatów, którzy potrzebują czegoś więcej od swojego narzędzia.
7. Viroblock, collar, ring lock
Kilka nazw dla obrotowej blokady stosowanej we francuskich nożach marki Opinel. To bezpieczne, proste i niedrogie rozwiązanie, które uniemożliwia zamknięcie się ostrza na Twoich palcach oraz zapobiega niechcianemu otwarciu narzędzia w kieszeni. Składa się ze specjalnie wyprofilowanego, metalowego pierścienia, który po przesunięciu w odpowiednią pozycję blokuje zamknięty lub otwarty nóż. Blokada jest prosta, tania, stosunkowo bezpieczna. Nie jest oczywiście pozbawiona wad. Po czasie mogą występować luzy, które mogą pozwalać na swobodny obrót pierścienia. Dodatkowo czyszczenie wymaga czasami rozebrania noża. Do przedstawicieli można zaliczyć modele Opinel Inox wykonane ze stali nierdzewnej Carbon – ze stali węglowej. Największą ich zaletą jest bardzo korzystna cena, jak za produkt tak dobrej jakości.
8. Plunge lock
Stosowana w nożach automatycznych blokada, której zasada działania opiera się, podobnie jak sama głownia noża – na kołku. Noże z blokadą typu plunge lock wyposażone są w przycisk do automatycznego otwierania. Są to oczywiście noże wspomagane sprężynowo. Blokada ma to do siebie, że w tanich nożach zachowuje się po dłuższym użytkowaniu nieprzewidywalnie. W droższych modelach, takich jak Kershaw Launch lub Benchmade Auto Osborne, problem nie występuje nawet po latach eksploatacji.
Problem z blokadą typu plunge lock w tanich konstrukcjach objawia się poprzez niespodziewane otwarcie lub poprzez niechciane zamknięcie się narzędzia. Często jest to spowodowane luźną i niechlujną konstrukcją noża, dlatego w tym przypadku zdecydowanie nie warto oszczędzać, albo wybrać produkt z prostszym zabezpieczeniem. Każdy nóż sprężynowy lubi, gdy się o niego dba, dlatego taki sprzęt czyść i smaruj częściej niż inne typy.
9. Blokada przesuwna, suwak
Tego typu rozwiązanie to domena większych modeli scyzoryków szwajcarskiej marki Victorinox. Nóż otwierasz normalnie, poprzez rozłożenie go z użyciem wycięcia na paznokieć. W otwartej pozycji narzędzie się blokuje, a żeby je odblokować, musisz przesunąć specjalną płytkę z boku rękojeści. Przykładem tego typu scyzoryków są Victorinox Outrider oraz Victorinox Locksmith. Niektóre z modeli Victorinox mają inne typy blokad, takie jak back lock oraz liner lock, często odwrócony względem klasycznych konstrukcji.
10. Slip joint
Slip joint to tak naprawdę brak blokady. Ostrze noża trzyma sprężyna na grzbiecie, która zapobiega złożeniu, ale wystarczy użycie nieco siły, aby przełamać opór. To rozwiązanie stosowane często w klasycznych, oldschoolowych nożach, które na westernach często noszone są w bucie. Często można je spotkać również w mniejszych scyzorykach. Zaletą jest prosta budowa i łatwość składania. Do wad można zaliczyć ryzyko przypadkowego złożenia podczas pracy. Pamiętaj też, że taki nóż musisz otwierać oburącz. A jak złożyć nóż pozbawiony skutecznej blokady? Dla własnego bezpieczeństwa najlepiej tak samo, jak go rozkładasz, czyli oburącz.
Pozostałe typy blokad w nożach, ich obsługa oraz konserwacja
Powyższa lista nie jest oczywiście kompletna. Na świecie występuję także customowe noże składane z unikalnymi blokadami, których nie sposób wymienić w tym artykule. Nie zapominajmy także o niezwykle popularnych nożach motylkowych, zamykanych specjalnym kołkiem, który blokuje ramiona noża. Blokady w nożach składanych służą głównie bezpieczeństwu użytkownika, dlatego warto wybierać rozwiązania pewne i solidne. Pamiętaj także, że odpowiednia konserwacja, czyszczenie, dokręcanie i smarowanie elementów blokad pozytywnie wpłynie na ich żywotność. Podobnie jak ostrzenie, dbanie o stan techniczny reszty elementów Twojego narzędzia należy do Twoich obowiązków. W sklepie Militaria.pl znajdziesz noże najwyższej jakości, a także osełki, systemy ostrzące, smary i zestawy narzędzi. Warto w celu wyboru odwiedzić sklepy stacjonarne, gdzie eksperci doradzą odpowiednią blokadę oraz pokażą, jak nóż otwierać i zamykać. Jeżeli chcesz samodzielnie przetestować, jaka blokada bezie dla Ciebie najlepsza, pamiętaj, żeby otwierać nóż powoli, gdyż wiele z nich fabrycznie jest bardzo ostrych. Zapraszamy też do wpisu o tym czy lepiej wybrać nóż składany czy z głownią stałą.
Wszystkie noże, które zostały wymienione w tekście, znajdziesz w naszym sklepie Militaria.pl. Zachęcamy również do zapoznania się z naszą infografiką “Noże dla początkujących”.
