Skip to main content

Plecak ewakuacyjny jest niezastąpionym zestawem, który umożliwi Ci szybką ucieczkę z niebezpiecznego miejsca. Przygotowanie na różne nagłe sytuacje kryzysowe to podstawa bezpieczeństwa w zmieniającym się świecie, a także pewnego rodzaju gwarancja przetrwania określonego czasu.  

Klęski żywiołowe, katastrofy naturalne, niepokoje społeczne, wojna czy kryzysy klimatyczne nie są tak odległymi zagrożeniami, jak mogłoby się nam wydawać. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o tym, czym jest plecak ucieczkowy i co powinno się w nim znaleźć, zostań z nami. 

Czym jest plecak ucieczkowy? 

Plecak ucieczkowy ma wiele nazw. Poszukując informacji związanych z tym tematem, możesz natknąć się również na nazwy takie jak: plecak ewakuacyjny, plecak survivalowy, plecak przetrwania lub przeżycia, a także angielską nazwę Bug Out Bug (BOB). Każda z tych nazw jest poprawna, ponieważ odnosi się do funkcji tego plecaka.

Plecak ewakuacyjny a preppersi

Idea plecaka przetrwania swój początek ma w przygotowaniach na wypadek wydarzeń związanych z działaniami zbrojnymi. Szeroko rozwijała się na terenie Stanów Zjednoczonych, skąd też pochodzi termin preppers (ang. preppering – przygotowanie). Dziś plecak ucieczkowy odnosi się także zagrożeń niemilitarnych, takich jak zagrożenia społeczne, terrorystyczne czy związane ze środowiskiem naturalnym. 

Interesujesz się preppingiem? Zajrzyj do naszego poradnika początkującego preppersa!

Plecak ewakuacyjny to nic innego, jak przygotowany odpowiednio wcześniej zestaw sprzętów, zapasów żywności i innych przydatnych przedmiotów. Założeniem posiadania takiego zabezpieczenia jest możliwość opuszczenia domu lub mieszkania, niezależnie od sytuacji, w maksymalnie 15 minut. Zawartość plecaka powinna być przemyślana i zebrana w taki sposób, żeby wszystkie z przedmiotów przyczyniły się do przetrwania nawet w ciężkich warunkach – o składzie plecaka przeczytasz niżej. 

Plecak ewakuacyjny w sytuacji awaryjnej 

Możesz się spotkać z różnymi sytuacjami awaryjnymi. Każde z zagrożeń charakteryzuje się innymi okolicznościami i cechami. Wobec tego będziesz potrzebować innych przedmiotów. W zależności od rodzaju zagrożenia i miejsca Twojego pobytu zróżnicowany będzie też czas, który będziesz musiał przetrwać w oczekiwaniu na pomoc. Przyjmuje się jednak, że szacunkowy maksymalny czas oczekiwania na ratunek wynosi 72 godziny.  

Wspomniane 3 doby mają się odnosić do dwóch czynników. Z jednej strony jest to pozytywna wizja tego, że musimy wytrwać maksymalnie 72 godziny aż do odnalezienia nas przez służby ratunkowe. Z drugiej strony zaś, po upływie tego czasu służby przestają nas szukać i nie pomoże nam nawet najlepiej wyposażony plecak.  

Co spakować do plecaka ucieczkowego? 

Wyposażenie plecaka ewakuacyjnego jest dosyć indywidualną kwestią, każdy z nas może uznać za niezbędne inne przedmioty. Przede wszystkim zestaw takiego plecaka zależny będzie od: sytuacji awaryjnej, przed którą to próbujemy uciec; panującej pory roku i przewidywanych warunków atmosferycznych; liczby osób, które się z nami przemieszczają, ich stanu zdrowia i wieku, a także od ustalonego planu działania. Inne wyposażenie będzie nam potrzebne, jeśli poruszamy się sami letnią porą i zamierzamy nocować na dziko. Co innego spakujemy, podróżując w grupie ze starszymi członkami rodziny jesienią, zamierzając do schronienia.  

Niezależnie jednak od sytuacji, warunków i liczebności naszej grupy istnieje lista przedmiotów, które uznaje się za standardowe, niezbędne wyposażenie plecaka ucieczkowego. W plecaku Bug Out Bag na pewno powinno się umieścić: 

  • wodę, 
  • prowiant, 
  • śpiwór, 
  • odzież na zmianę, 
  • apteczkę, 
  • powerbank, 
  • latarkę,
  • środki samoobrony,
  • nóż, multitool lub scyzoryk. 

Powyższy zestaw przedmiotów to podstawowe wyposażenie każdego rozsądnie skompletowanego plecaka przetrwania. 

plecak ewakuacyjny

Woda i prowiant w plecaku przetrwania 

Odpowiednie nawodnienie i dostarczenie substancji odżywczych są absolutnie niezbędne do prowadzenia sprawnej ucieczki z miejsca zagrożenia.  

Czy człowiek przetrwa bez wody i jedzenia?

Od lat spotkać się można z różnymi danymi dotyczącymi tego, ile człowiek może przetrwać bez wody i pożywienia. Oczywiście nie prowadzi się w tym zakresie badań, ponieważ byłoby to nieetyczne i pozbawione humanitaryzmu. Dane na temat czasu, który człowiek może przetrwać bez dostarczania wody i pożywienia opracowywane są na podstawie historycznych zapisów i doświadczeń na przykład ze strajków głodowych. 

Przyjmuje się, że człowiek bez wody przetrwa od 4 do 7 dni, a bez jedzenia od 8 do 21 dni. Nie od dziś wiadomo, że bez jedzenia człowiek przetrwa znacznie dłużej niż bez wody. Z obserwacji strajków głodowych wynika, iż te trwały do 40 dni, jednak strajkujący przyjmowali płyny. Ciekawy przypadek udokumentowano w 1979 roku, kiedy to Austriak Andreas Mihavecz zapomniany w celi więziennej przetrwał bez jedzenia i wody aż 18 dni.  

Warto zaznaczyć, że szacunkowy czas, który człowiek przetrwa bez podstawowych substancji odżywczych, nie odnosi się jednakowo do każdego człowieka. Przykładowo, czas ten będzie różny dla kobiety i mężczyzny lub dla osoby z nadwagą i o atletycznej budowie.

Ile wody i prowiantu warto mieć ze sobą?

Bez względu na wszystkie czynniki nie warto w żadnym wypadku pozbawiać się dostępu do wody i pożywienia. W tym celu nie trzeba dźwigać ze sobą kilkulitrowych zapasów wody czy torby jedzenia. Bardzo dobrym wyborem jest 2 litrowy zapas wody i środki do uzdatniania wody (filtry lub tabletki). W kwestii żywności polecamy skorzystać z żywności długoterminowej, w tym: liofilizowanej, wojskowych racji żywnościowych i przekąsek wysokoenergetycznych. Tak skomponowany zestaw będzie lekki, nie zajmie dużo miejsca, a dostarczy Ci wszystkich niezbędnych substancji.  

Przez 3 dni bez wody i jedzenia nie stracisz życia, ale skutki odwodnienia i niedożywienia odczujesz znacznie wcześniej, niż dotrą do Ciebie służby ratunkowe. Co więcej, odczuwane zmęczenie, senność, bóle i zawroty głowy czy nudności mogą uniemożliwić Ci przemieszczanie się, a w konsekwencji przetrwanie.  

Śpiwór i odzież na zmianę w plecaku ucieczkowym 

Kolejną istotną kwestia przetrwania jest komfort cieplny. Przemarznięty i przemoczony daleko nie zajdziesz, dlatego należy zadbać o odpowiednią odzież nie tylko na sobie, ale i w plecaku ewakuacyjnym. Co warto więc przy sobie mieć? 

Najbardziej uniwersalnym wyborem będzie bielizna termoaktywna, a także praktyczna odzież taktyczna. Bielizna termoaktywna sprawdzi się zarówno zimą, jak i latem, zatrzymując ciepło i odprowadzając wilgoć. Odzież taktyczna natomiast wyposażona jest w różne udogodnienia jak na przykład odpinane kaptury i nogawki. Do ochrony przed deszczem sprawdzą się anoraki (rodzaj wodoodpornej parki) czy poncza i peleryny przeciwdeszczowe. Warto także zadbać o wygodne obuwie, w którym nie odczujesz dyskomfortu nawet przy wielkogodzinnym marszu. 

Oprócz odpowiedniej odzieży, która ochroni Cię przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi, niezbędne jest także schronienie. Szczególnie kiedy nie zmierzasz do konkretnego schronienia lub jest znacznie oddalone od Twojego położenia. Śpiwór przydatny będzie także w chłodniejsze miesiące (przyjmując, że letnie nocne łatwiej bez niego przetrwać).

Pierwsza pomoc – co powinno się znaleźć w plecaku przetrwania? 

Udzielenie szybkiej i skutecznej pomocy w przypadku nagłych kontuzji, zranień i urazów w trakcie ewakuacji z miejsca lub obszaru zagrożenia jest istotne dla przetrwania niebezpieczeństwa. Oto kilka niezbędnych środków medycznych: 

  • opatrunki i plastry do opatrywania ran, 
  • środki dezynfekujące, które zapobiegną infekcjom,  
  • opaska uciskowa lub staza taktyczna do tamowania krwotoków, 
  • folia NRC, która zapobiegnie wychłodzeniu organizmu, 
  • leki przeciwbólowe, przeciwgorączkowe, przeciwzapalne i leki przyjmowane na stałe. 

Wszystkie te elementy znajdziesz w skompletowanych już apteczkach pierwszej pomocy (oczywiście z wyjątkiem leków). Warto wybrać model taktyczny lub survivalowy, które oprócz niezbędnego minimum mogą zawierać również między innymi: sól fizjologiczną, tribiotic, octenisan, szczoteczkę i pastę do zębów, saszetkę kawy, krzesiwo, zapalniczkę, tabletki do uzdatniania wody, multitool, ogrzewacz do rąk czy spray na komary i kleszcze. 

Co powinno znaleźć się w apteczce pierwszej pomocy? Dowiedz się!

Powerbank, latarka, baterie – czy w BOB jest na to miejsce? 

Powerbank w dzisiejszych czasach to urządzenie, z którego wiele osób korzysta na co dzień. Im więcej korzystamy ze smartphonów, tym szybciej ich bateria się wyczerpuje, dlatego też powerbanki stale cieszą się popularnością. W tym samym celu powerbank wykorzystać podczas ewakuacji z zagrożonego miejsca. Dzięki naładowanemu telefonowi pozostaniesz w kontakcie z bliskimi, jak również zachowasz łączność ze służbami ratunkowymi. 

Powerbank przyda się także do naładowania latarki, która wyposażona jest w akumulator ładowany przez kabel USB. W plecaku ucieczkowym dobrze sprawdzi się latarka, zarówno ręczna o dużej mocy, jak i mała czołówka. Mocna latarka oświetli znaczny obszar na przykład podczas nocnego marszu. Czołówka natomiast będzie dobrym wyborem przy wykonywaniu czynności, do których potrzebujesz obu rąk. Warto rozważyć latarkę emitującą czerwone światło lub nakładkę sygnalizacyjną na latarkę o czerwonym zabarwieniu, ponieważ światło w takiej barwie jest mniej widoczne nocą. Ogranicza to ryzyko zauważenia nas przez potencjalnych napastników (nie jest tajemnicą, że podczas takich wydarzeń przestępczość wzrasta).  

Pamiętaj o doposażeniu się w dodatkowe akumulatory i baterie.

Środki do samoobrony w plecaku ewakuacyjnym 

Jak wspominaliśmy w akapicie powyżej, w trakcie katastrof, niepokoi społecznych czy zamieszek bardzo często wzrasta współczynnik przestępczości, warto się więc przed tym zabezpieczyć. Niektórzy w trakcie sytuacji awaryjnych upatrują możliwości wzbogacenia się, a wiele osób w panice zabiera z domów najbardziej wartościowe przedmioty. Z drugiej strony niebezpieczeństwo mogą stanowić także osoby nieprzygotowane do sytuacji, które mogą próbować przejąć zasoby innych osób. Choć to scenariusz rodem z “The walking dead” i innych post apokaliptycznych produkcji i raczej nie czeka nas apokalipsa zombie, to scenariusz, w którym ktoś próbuje nas okraść we wszechobecnym chaosie i panice, jest jak najbardziej prawdopodobny. Jakie środki samoobrony warto mieć ze sobą? 

Do samoobrony możesz wykorzystać naprawdę wiele różnych przedmiotów. Poniżej znajdziesz krótkie opisy kilku z nich: 

1. Pałka teleskopowa 

To prosta i skuteczna w użyciu broń obuchowa przeznaczona do zadawania i blokowania uderzeń. Pałkę teleskopową można wykorzystać również do zakładania dźwigni. Pozwala zachować dystans między potencjalną ofiarą a napastnikiem. Dużym atutem jest możliwość złożenia jej do niewielkich rozmiarów, przez co wygodnie można ją przenosić na przykład za pasem spodni.  

2. Gaz pieprzowy i pistolety gazowe 

Ręczny miotacz gazu, którego rozpylenie wywołuje u napastnika silne łzawienie i pieczenie oczu, a także znaczne podrażnienie dróg oddechowych. Bardzo skuteczny środek, który pozwoli na obezwładnienie napastnika i zapewni czas konieczny do oddalania się od zagrażającej nam osobie.  

Pistolet gazowy jest w pewnym sensie ulepszoną wersją gazu pieprzowego. Jest to również broń miotająca substancje chemiczne, które obezwładniają napastnika, więc zasada działania pozostaje ta sama. Różnica polega natomiast głównie w wyglądzie. Pistolety gazowe do złudzenia imitują broń palną, przez co już samo zauważenie przez napastnika pistoletu gazowego może go skłonić do zaniechania napaści. 

Zarówno środki chemiczne zawarte w gazach, jak i pistoletach gazowych utrzymują działanie przez około 30 minut i nie zagrażają życiu. 

3. Paralizator 

Paralizator jest obezwładniającym urządzeniem elektrycznym, którego użycie wywołuje paraliż układu mięśniowo-nerwowego. Tak jak w przypadku środków gazowych, paralizator działania bardzo szybko. Już jednosekundowe porażenie skutkuje odczuwaniem bólu, a porażenie pięciosekundowe powoduje zdezorientowanie i szok u osoby porażonej.  

Paralizator może mieć wbudowany miotacz gazu, a także dostępne są modele wyposażone w alarm dźwiękowo-świetlny.  

4. Broń hukowa 

Broń hukowa generuje donośny huk, który może odstraszyć ewentualnego napastnika. Możesz wyposażyć ją w odpowiednią nasadkę do wystrzeliwania rac, dzięki czemu dodatkowo spełni funkcję sygnalizacyjną. Podobnie do pistoletów gazowych, broń hukowa imituje wyglądem broń palną. 

Coś ostrego, czyli jaki nóż spakować do plecaka? 

Na rynku znajdziesz naprawdę wiele przeróżnych rodzajów noży, ale czy każdy z nich będzie odpowiedni? Spieszymy z pomocą, a żeby ułatwić Ci wybór, skupimy się dwóch rodzajach noży: ratowniczym i survivalowym. 

Nóż ratowniczy 

Noże ratownicze bardzo dobrze sprawdzają się w sytuacjach niebezpiecznych. Noże ratownicze oprócz klasycznego ostrza, wyposażone są również w specjalne, dodatkowe ostrze do przecinania pasów (najczęściej w rękojeści). Równie przydatny jest kubotan znajdujący się na tylnej części rękojeści. Nóż ratowniczy nie tylko sprawdzi się w roli tytułowego czegoś ostrego, ale pozwoli Ci także wydostać się na przykład z samochodu. 

Nóż survivalowy 

Nożem survivalowym będzie tak naprawdę każdy nóż, jeśli znajdziesz się w niebezpieczeństwie. Dlatego też tutaj wspomnimy o scyzorykach i multitoolach. Wyposażone są w ostrze? Tak. Czy zatem można je nazwać nożem? Tak, ale oprócz ostrza mają wiele innych przydatnych elementów. Scyzoryk to niewielkie wielofunkcyjne narzędzie, które wyposażone jest między innymi w składane ostrze, otwieracz do puszek, śrubokręt i nożyczki. Multitool to również wielofunkcyjne narzędzie, jednak jego podstawą są kombinerki. W multitoolach znajdziemy także na przykład: ostrze nożowe, przecinaki do drutu, piłkę do drewna, nożyczki, śrubokręty, zaciskacze przewodów elektrycznych i przyrząd do zdejmowania izolacji, a także miarki czy pilniki. Możliwości tych urządzeń są praktycznie nieograniczone, dlatego doskonale sprawdzą się jako część wyposażenia plecaka ucieczkowego. 

Warto także rozważyć nóż EDC (Every Day Carry – ekwipunek dźwigany codzienne). To niewielkie ostrza, które mają się zamiesić nawet w kieszeni kurtki. Na noże EDC zazwyczaj wybierane są składane ostrza, które zawsze będą pod ręką.

Co jeszcze warto spakować? 

Wiesz już, jakie jest podstawowe wyposażenie, które na pewno powinno znaleźć się w Twoim plecaku ucieczkowym. Chcemy jednak wskazać również kilka innych przedmiotów, które będą przydatne podczas przetrwania w oczekiwaniu na ratunek.  

  • Lornetka 

Lornetka pozwala na obserwację nawet bardzo odległych obiektów. W trakcie przemieszczenia się z zagrożonego obszaru przyda się do monitorowania bliższego i dalszego otoczenia. Za jej pomocą możesz ocenić, czy poruszasz się we właściwym kierunku, czy obrany przez Ciebie kierunek jest bezpieczny, a także możliwe jest zlokalizowanie punktów bądź służb ratunkowych. 

  • Linka paracord 

Paracord to wytrzymała linka, które pierwotnie wykorzystywana była w spadochronach. Ciasno połączone linki wykazują udźwig nawet 250 kg. Paracord przyda się przy konstruowaniu schronienia, na przykład do rozwieszenia tarpa i łączenia ze sobą różnych elementów. Ponadto, możesz ją wykorzystać do przytroczenia dodatkowych przedmiotów do swojego plecaka (na przykład latarki czy noża). Linka paracord jest stosowana również jako środek do doraźnych napraw, przykładowo zamiast pękniętej sznurówki. 

  • Krzesiwo 

Ogień był wykorzystywany już przez przodków naszego gatunku. Naukowcy odnaleźli mikro szczątki popiołu drzewnego, który datują na milion lat, co oznacza, że z ognia korzystali Homo Erectus. Choć minęło milion lat, nadal doceniamy korzyści, jakie niesie za sobą rozpalone ognisko. Ciepło, światło i możliwość podgrzania wody czy posiłku mogą być zbawienne, kiedy od kilku dni oczekujemy na ratunek. Zapalniczka lub zapałki mogą zamoknąć i na nic nam się zdadzą, dlatego warto mieć na wyposażeniu krzesiwo. Za jego pomocą szybko i skutecznie rozpalimy ognisko. 

  • Kompas, mapa i mapnik 

Nawigacja GPS nie działa? Nie radzisz sobie najlepiej z orientacją w terenie? Kompas i mapa (i mapnik, w którym Twoja mapa będzie bezpieczna) z pewnością Ci się przydadzą. Warto wcześniej zaplanować swoją trasę i zaznaczyć na mapie różne punkty orientacyjne. 

Kompas i mapa to dla Ciebie czarna magia? Rzuć na sprawę trochę światła i sprawdź nasz wpis!

Plecak ucieczkowy – z wyposażeniem czy bez? 

Zestaw wyposażenia w plecaku ucieczkowym może być Twoją całkowicie indywidualną decyzją. Możesz zdecydować się również na wyposażenie przygotowane przez ekspertów, które jedynie uzupełnisz na przykład o dokumenty i przyjmowane na stałe leki. 

Co może znaleźć się w plecaku ucieczkowym z wyposażeniem? Za przykład weźmiemy model Help Bag 35+10 l z wyposażeniem. To plecak o pojemności 35 l, wykonany z odpornej Cordury 560 z dodatkową teflonową powłoką wodoodporną. +10 l w nazwie odnosi się do możliwości zwiększenia pojemności plecaka do 45 l za pomocą wydłużonego komina.  

Plecak wyposażony jest w regulowany system nośny o ramionach z miękkim wypełnieniem i możliwością szybkiego odpinania. Obciążenie plecaka równomiernie jest rozkładane dzięki pasom biodrowym i pasowi piersiowemu, na którym znajdziemy gwizdek alarmowy. Dodatkowo plecak wyposażono w elementy odblaskowe i boczne pasy kompresujące, do których przytroczysz dodatkowe elementy. 

Moduły plecaka Help Bag

W zestawie z plecakiem Help Bag znajduje się 8 modułów, w których umieszczono 60 akcesoriów. Moduły są oznaczone i mocowane do plecaka, więc bez problemu odnajdziesz potrzebny przedmiot. Oto co znajdziemy w poszczególnych modułach: 

  • Moduł Electronics

    Zawiera: telefon awaryjny, radio na dynamo, powerbank o pojemności 10 000 mAh, kabel USB (3 w 1), słuchawki douszne wyposażone w mikrofon, adaptery kart SIM i ładowarka sieciowa. 
    Wymiary i waga: 30x15x5 cm, 750 g

  • Moduł Tools

    Zawiera: taśma naprawcza, saperka, rękawice robocze, piła do drewna, przybornik krawiecki, linki elastyczne, multitool, opaski zaciskowe, sznurek jutowy. 
    Wymiary i waga: 30x15x5 cm, 1100 g

  • Moduł First Aid

    Zawiera: apteczka wyposażona w 10 elementów zgodnie z normą DIN 13167, maseczka do sztucznego oddychania, lampa alarmowa, koc termiczny, notes i długopis. 
    Wymiary i waga: 25x14x4 cm, 550 g

  • Model Emergency

    Zawiera: młotek ratunkowy wyposażony w przecinak do pasów, półmaska filtrująca, nóż, czołówka, bransoletka wielofunkcyjna, kamizelka odblaskowa, rękawice skórzane, gogle ochronne. 
    Wymiary i waga: 25x12x7 cm, 610 g

  • Moduł Cook&Food

    Zawiera: palnik i kartusz gazowy, pół litra wody niegazowanej, tabletki do uzdatniania wody, racja żywnościowa 500 g, kubek stalowy z przykrywką, zestaw sztućców, zapalniczka. 
    Wymiary i waga: 30x15x10 cm, 1585 g

  • Moduł Weather

    Zawiera: płacha przeciwdeszczowa, peleryna przeciwdeszczowa z rękawami i kapturem, worek ratunkowy, ogrzewacze do rąk i stóp, worek ratunkowy, chusta termoaktywna, zapałki wodoodporne.
    Wymiary i waga: 25x12x7 cm, 700 g

  • Modul Hygene

    Zawiera: maseczki higieniczne, ręcznik szybkoschnący, chusteczki higieniczne i nawilżane, szczoteczka i pasta do zębów, żel do dezynfekcji, wazelina, patyczki i waciki kosmetyczne, szampon, mydło, tampony i podpaski, stopery do uszu. 
    Wymiary i waga: 30x15x5 cm, 420 g

  • Moduł Sleep

    Zawiera: śpiwór mumia z kapturem i dmuchana poduszka.
    Wymiary i waga: 35×14 cm, 850 g

Plecak z wszystkimi modułami waży 8 kg. Twórcy powyższych modułów do plecaka ucieczkowego pomyśleli, zdaje się, o wszystkim. Czy warto zdecydować na taki plecak? Zdecydowanie tak, ponieważ możesz zaoszczędzić bardzo dużo czasu.

Plecak ewakuacyjny – czy warto go mieć? 

Posiadanie w domu kompletnego plecaka ewakuacyjnego niesie za sobą wiele korzyści, do których możemy zaliczyć między innymi: 

  • Szybkość reakcji – kiedy znajdziesz się nagle w kryzysowej sytuacji, w której w ciągu kilkunastu minut będziesz musiał opuścić swój dom, po prostu chwytasz plecak i uciekasz. 
  • Pewność wyposażenia – możesz być pewny, że wszystko, czego będziesz potrzebować przez kilka dni, masz pod ręką. Dzięki temu możesz od razu oddalić się z niebezpiecznego miejsca i zyskać większą szansę na przetrwanie. 
  • Spokój – posiadając pełne wyposażenie awaryjne, powinieneś czuć się bardziej spokojny, ponieważ jesteś przygotowany na kryzys. Nawet jeśli sytuacja Cię zaskoczy, jesteś gotowy. 
  • Uniwersalność – plecak ucieczkowy sprawdzi się nie tylko w obliczu tych najczarniejszych, wojennych scenariuszy, ale także przy blackoucie. 

Pamiętaj, żeby regularnie kontrolować i aktualizować wyposażenie w plecaku. Szczególnie zwracaj uwagę na daty ważności leków i żywności.  

Jeszcze się zastanawiasz nad tym, co wybrać? Sprawdź ofertę Militaria.pl, a jeśli nie możesz się zdecydować i masz wątpliwości, zadzwoń do ekspertów, którzy Ci doradzą. 

dostawa na następny dzień

Napisz coś...