Nóż to zdaniem wielu najważniejsze narzędzie, jakie wymyśliła ludzkość. Decydując się na jego zakup, warto dokładnie przemyśleć, do jakich zastosowań będzie on głównie przez Ciebie używany. Musisz odpowiedzieć sobie na pytanie, czy narzędzia będziesz używać w warunkach ekstremalnych, a od jego jakości i wytrzymałości będzie nawet zależało Twoje życie, czy wykorzystywać go będziesz jedynie do codziennych, lżejszych prac.
Wiele drogich noży survivalowych to wyspecjalizowane przedmioty, którym możesz zaufać w kwestii odporności na cięższą pracę i nigdy Cię nie zawiodą, natomiast na zwykłym biwaku podczas porcjowania posiłków, będą stanowić zdecydowany przerost formy nad treścią. Natomiast zabranie ze sobą w trudny teren taniego nożyka składanego to proszenie się o kłopoty. Zatem jak wybrać właściwy nóż? Nóż składany czy z głownią stałą?
Zalety noży ze stałą głownią
Do najważniejszych zalet, jakie oferuje nóż z głownią stałą, czyli z języka angielskiego fixed, należy bez wątpienia jego wytrzymałość. W stosunku do narzędzi składanych, charakteryzuje się solidniejszym typem budowy. W szczególności dotyczy to modeli typu full-tang, gdzie ostrze i rękojeść to jeden kawał metalu, do którego przykręcone są okładziny. To najwytrzymalszy typ noży, ale cechuje je także największa masa w stosunku do wielkości. Do przedstawicieli tego typu należy między innymi Ka-Bar BK2 Becker Campanion.
Wytrzymałość
Noże z głownią stałą o innej budowie niż full-tang, także są zazwyczaj dużo bardziej wytrzymałe od folderów, czyli noży składanych. Nawet konstrukcje typu hidden-tang, czyli o klindze osadzonej w rękojeści na konkretną głębokość, zazwyczaj są zdecydowanie bardziej odporne na trudne warunki. Przykładowymi, wytrzymałymi nożami o budowie tego typu są Glock FM78 i FM81, Cold Steel SRK czy Ka-Bar USMC The Legend. Wytrzymałość fixedów wynika z braku konieczności poruszania się ostrza względem rękojeści i tym samym braku delikatnego mechanizmu. Im mniej ruchomych części, tym konstrukcja jest wytrzymalsza. Dodatkowo w folderach ostrze przytwierdzone jest zazwyczaj do chwytu poprzez centralną śrubę, która tworzy oś i klinga nie ma zbyt dużej powierzchni podparcia o okładziny rękojeści.
Konserwacja
Warto wspomnieć o czyszczeniu i konserwacji. Czynności takie jak mycie naszego narzędzia i utrzymanie go w czystości są znacznie prostsze, gdy nie przeszkadzają nam w tym ruchome elementy. Dodatkowo niektóre typy noży składanych, jak wysuwane odprzodowo konstrukcje typu OTF (z języka angielskiego out the front), są wyjątkowo trudne w czyszczeniu i niekiedy wymagają rozkręcenia, gdy do ich wnętrza dostaną się fragmenty drewna bądź pożywienia. Ogólnie noże sprężynowe są bardziej wymagające, jeżeli chcemy je utrzymać w czystości. Fixed wystarczy przemyć pod bieżącą wodą, przetrzeć szmatką i w przypadku, gdy jest wykonany ze stali węglowej, zakonserwować specjalnym olejem. Jeżeli chodzi o ostrzenie, różnice te nie są aż tak znaczące, pod warunkiem, że nie zdecydujemy się na nóż o egzotycznym kształcie, typu karambit. Występują one zarówno jako fixedy i jako foldery, a do ich ostrzenia najlepiej zakupić osełkę w postaci prętów.
Bezpieczeństwo
Kolejną istotną cechą, która charakteryzuje noże z głownią stałą, jest element bezpieczeństwa. Ponieważ nie ma ryzyka, że konstrukcja zamknie się nam na palcach, możemy podczas pracy używać większej siły bez obawy o skaleczenie. Dodatkowo noże ze stałą głownią często są większe i mają bardziej ergonomiczny chwyt niż składaki, przez co praca nimi jest pewniejsza. Warto wybierać modele z jelcem oraz rękojeścią wykonaną w sposób uniemożliwiający ześlizgnięcie się dłoni na ostrze. Dodatkowo polecamy zwrócić uwagę czy materiał na chwycie nie jest śliski, ponieważ podczas pracy w warunkach wilgotnych może to mieć ogromne znaczenie.
Przenoszenie
Jeżeli zastanawiasz się, jak przenosić duży nóż, który dodatkowo się nie składa, wiedz, że do zdecydowanej większości narzędzi otrzymujesz dedykowaną pochewkę w zestawie. Jeżeli pokrowiec nie spełnia Twoich oczekiwań lub jest wykonany z innego materiału, niż byś sobie tego życzył (np. z tworzywa, zamiast skóry etc.) to pamiętaj, że nie powinno to dyskwalifikować noża. Na rynku istnieje wielu producentów, którzy chętnie dorobią pochwę zgodną z Twoim stylem. Jeżeli posiadasz odpowiednie umiejętności, możesz spróbować wykonać ją sam. Nie obawiaj się także aspektu prawnego. W Polskim prawie nie ma limitu długości ostrza, jakie możesz przy sobie posiadać. W Internecie krąży wiele mitów i miejskich legend, według których długość krawędzi tnącej miałaby nie przekraczać 15 cm, lub szerokości naszej dłoni, ale nic z tego nie jest prawdą. Należy jedynie pamiętać, żeby z ostrym narzędziem nie wchodzić na teren sądu, sejmu lub na imprezy masowe, takie jak mecz piłkarski czy koncert. Noże ze stałą głownią mogą być wyśmienitym pomysłem na prezent dla wędkarza, miłośnika leśnych wypraw oraz dla harcerza.
Zalety noży składanych
Jeżeli po przeczytaniu poprzedniego fragmentu doszedłeś do wniosków, że noże składane się brudzą, powodują skaleczenia i pękają przy najdrobniejszej pracy, uspokajamy. Foldery mają mnóstwo zalet, których nie mają noże z głownią stałą. Do najważniejszych z nich należą niewielkie wymiary, w stosunku do oferowanych możliwości.
Łatwość przenoszenia
Nóż składany może mieć ostrze prawie tej samej długości, jaką ma całe urządzenie po złożeniu. Z racji faktu, że cała krawędź tnąca chowana jest w rękojeści, cały nóż to niewielkie narzędzie i zajmujące niewiele miejsca w naszej kieszeni. Dzięki dołączonemu do noża klipsowi nie potrzebujesz pochwy do jego przenoszenia.
Taki nóż może z powodzeniem wykonać większość prac dużego noża. Dodatkowo nie jest prawdą, że składaki psują się z byle powodu. Jeżeli zdecydujemy się na zakup mocnego noża dobrej jakości, takiego jak Boker Plus Caracal czy Zero Tolerance 0350, nie mamy powodów do obaw. Pewne blokady, wysoka jakość wykonania oraz sprawdzona marka pozwolą spać spokojnie.
Czyszczenie
Jeżeli nie chcesz często czyścić swojego narzędzia, wybieraj modele proste, nie posiadające mechanizmu sprężynowego ani wspomagania, a także nie dopuszczaj do pozostawienia noża brudnego podczas jego składania. Noszony w kieszeni spodni będzie czasami wymagał minimalnej konserwacji, ponieważ małe nitki i kurz zawsze dostaną się do jego wnętrza. Jeżeli natomiast na własne życzenie zamkniemy, bez choćby przetarcia chusteczką ostrza nóż, który cały ubrudzony jest masłem lub dżemem, możemy mieć pretensje jedynie do siebie. Dla przykładu noże takie jak Spyderco Tenacious oraz Sanrenmu 9029 dość łatwo utrzymać w nienagannym stanie.
Narzędzie do codziennego użytku
Nóż składany to przede wszystkim dostępność i wygoda na co dzień. To niezastąpiony element naszego zestawu EDC, czyli przedmiotów noszonych każdego dnia (z angielskiego every day carry). Poza portfelem, kluczami, telefonem czy zegarkiem, dla niektórych wyjście z domu bez składanego noża w kieszeni jest czymś niewyobrażalnym. Każdy preppers, survivalowiec czy miłośnik bushcraftu zawsze ma pod ręką nożyk. Folder sprawdzi się także wszędzie tam, gdzie nie zawsze da się zabrać nóż pełnowymiarowy. Chodzenie po mieście z dużym nożem z głownią stałą jest po prostu niepraktyczne.
Istnieje nawet umowna kategoria noży „garniturowych”, zwana także gentelmans folder, a do jej typowego przedstawiciela zaliczyć można Boker Plus Urban Trapper oraz nieco tańszy Sanrenmu 710 EDC Classic. Nóż taki powinien być nieduży, nie rzucać się w oczy, nie razić ekstrawaganckim designem i być wykonany z wysokiej jakości materiałów. Noże składane często są wybierane jako prezent dla miłośników militariów, graczy ASG oraz dla kolekcjonerów. W tej kategorii znajdują się także motylki, zwane balisongami, które wykorzystywane są do wykonywania tricków. Oprócz charakterystycznej budowy nierzadko są to porządne narzędzia tnące, posiadające dobrej jakości stal nierdzewną, takie jak Boker Plus Balisong G10.
Jaki nóż wybrać – składany czy z głownią stałą?
Dla kogo zatem nóż składany, a dla kogo ze stałą głownią? Jeżeli użytkujesz narzędzie na co dzień, nie chcesz, żeby przeszkadzało Ci w codziennych czynnościach, a nie potrzebujesz rąbać nim drzew, folder zazwyczaj powinien wystarczyć do większości zadań. Nie będzie zawadzać w kieszeni w biurze, w sklepie, czy podczas rodzinnych wypadów na spacer. Doskonale sprawdzi się na co dzień, gdy zaczepiony klipsem o rant Twojej kieszeni będzie czekał na moment, w którym zdecydujesz się go użyć. Odpowiednie dbanie i konserwacja sprawią, że przeżyje wiele lat i długo zachowa swoje parametry.
Jeżeli natomiast często wybierasz się w niedostępne tereny i dzicz, gdzie będziesz swoim narzędziem podważać, ciąć grube i twarde przedmioty, rąbać i batonować drewno, a także wbijać często sztych swojego noża w jakiś materiał, warto rozważyć zakup czegoś solidnego. Tego typu produkty nie zawiodą Cię, gdy potrzeba Ci będzie większej mocy, nie złamią się, gdy użyjesz do cięcia dużej siły i nie ulegną awarii w najmniej spodziewanym momencie. Przygotowanie drewna na opał, wykonanie zaimprowizowanego schronienia czy cięższe prace obozowe zdecydowanie wygodniej robić klingą osadzoną w rękojeści na stałe. Natomiast rozrywanie zgrzewek, przekrojenie bułki i rozcięcie koperty to pole dla noża z głownią składaną. Oba typy sprawdzają się przy innych rodzajach aktywności. Jeżeli nadal nie wiesz, na jaki model się zdecydować, to może warto kupić… dwa noże?
W Militaria.pl znajdziesz duży wybór różnych rodzajów noży. Sprawdź noże składane oraz noże z głownią stałą.
