Bardzo częstą reakcją na wypadek, w którym są osoby poszkodowane, jest panika oraz strach. Nieudzielenie pierwszej pomocy może skutkować nawet śmiercią rannego, dlatego tak ważne są pierwsze minuty od wydarzenia. Z tego wpisu dowiesz się, jak postępować podczas wypadku przy pracy, niebezpiecznego zdarzenia drogowego oraz jak rozpoznawać zawał lub udar. Poznasz również metody postępowania w przypadku drobnych urazów i skaleczeń. Ta wiedza może uratować życie Tobie, Twoim bliskim lub zupełnie przypadkowej osobie.
Wypadek i co dalej?
Wyobraź sobie sytuację, w której uczestniczysz w wypadku samochodowym i są osoby poszkodowane. Tobie udało się wyjść z pojazdu bez szwanku, ale Twój kolega, członek rodziny lub dziewczyna są ranni. Może to być również kierowca drugiego pojazdu. Pamiętaj, że liczy się czas, ale zachowaj rozwagę. Twoje postępowanie musi być dostosowane do sytuacji, oceny ryzyka oraz stanu poszkodowanego.
Od czego zaczynamy udzielanie pierwszej pomocy? W razie nagłego wypadku musisz sprawdzić otoczenie, żeby przeprowadzić pierwszą pomoc przedmedyczną w sposób, który nie zagrozi Twojemu życiu. Jeżeli wypadek miał miejsce na ruchliwej ulicy, to zanim ruszysz na pomoc, upewnij się, że nie potrąci Cię rozpędzona ciężarówka. Podobnie sprawa wygląda podczas pożaru samochodu czy budynku. Najważniejsza zasada mówi, że dobry ratownik to żywy ratownik, dlatego podczas akcji nie pozwól, żeby krzywda stała się również Tobie.
Gdy upewnisz się, że jest bezpiecznie, oceń stan poszkodowanego. Innego postępowania wymaga złamanie kończyny, innego otwarta rana, a jeszcze innego zawał serca. Pierwsza pomoc musi być przemyślana i skuteczna – nie chcesz przecież pogorszyć stanu osoby poszkodowanej.
Jeżeli w najbliższym otoczeniu są osoby postronne, wydaj stanowcze polecenie telefonicznego wezwania pomocy, samemu przystępując w tym czasie do działania. Pamiętaj, że numer alarmowy to 112, a żeby go wybrać, nie musisz odblokowywać swojego smartfona. Z telefonów stacjonarnych numer na pogotowie ratunkowe to 999, straż pożarna 998, a policja 997. Warto te numery mieć pod ręką, na przykład na kartce w portfelu, ponieważ w silnym stresie możesz je zapomnieć. Jeżeli nie ma wokół Ciebie nikogo, sam w pierwszej kolejności zadzwoń na pogotowie. Określ miejsce wypadku, rodzaj zdarzenia i liczbę poszkodowanych. Dyspozytor może zechcieć trzymać Cię na linii, dlatego bądź na to gotowy i wykonuj wszystkie polecenia.
Czy pacjent żyje?
Najważniejsze dla życia jest krążenie, a zaraz po nim – oddychanie. Brak krążenia oznacza zgon po kilku minutach, brak oddechu spowoduje po chwili zatrzymanie krążenia. Kluczowym jest umieć odróżnić omdlenie od ustania pulsu. Osoba, która straciła przytomność, nadal oddycha i ma tętno. Unoszenie i opuszczanie klatki piersiowej oznacza, że nie nastąpiło zatrzymanie oddychania. Jeżeli osoba poszkodowana jest grubo ubrana i trudno stwierdzić, czy klatka piersiowa się porusza, przyłóż do jej ust lusterko, a jeżeli nie masz go akurat pod ręką, może pomóc ekran smartfona. Para na ekranie oznacza, że osoba najprawdopodobniej oddycha. Puls sprawdź na wewnętrznej części nadgarstka, przykładając palce i lekko dociskając. Nigdy nie sprawdzaj pulsu swoim kciukiem. Jest silniej ukrwiony i możesz wyczuć swoje własne tętno. W przypadku niepowodzenia możesz spróbować przyłożyć palce do tętnicy szyjnej. Tam często puls jest lepiej wyczuwalny, szczególnie gdy kończyny uległy urazowi.
Brak pulsu, co robić?
Jeżeli nie czujesz u osoby poszkodowanej pulsu, należy przystąpić do resuscytacji krążeniowo oddechowej lub w przypadku braku takiej możliwości – samej krążeniowej. Warto na taką ewentualność wyposażyć swoją apteczkę w jednorazowe maseczki do sztucznego oddychania, które pozwolą wykonać RKO higienicznie. Polecamy zapisać się na kurs podstawowej pierwszej pomocy medycznej, ponieważ ćwiczenia na fantomach pozwolą skutecznie i poprawnie technicznie przeprowadzić masaż serca. Lekarze i ratownicy często przypominają, że u osoby dorosłej ugięcie klatki piersiowej musi być na tyle silne, żeby przepompować fizycznie krew przez serce. Często pacjent po skutecznie przeprowadzonym masażu serca ma kilka połamanych żeber i wielki siniak.
Prawidłowa procedura to 30 uciśnięć mostka na 2 oddechy. Uciśnięcia wykonuj z częstotliwością 100-120 na minutę, na głębokość co najmniej 5 cm, ale nie więcej niż 6 cm. Powtarzaj tę czynność do przyjazdu karetki. Jeżeli świadków zdarzenia jest kilku, możecie się wymieniać przy resuscytacji. Upewnij się, że pozostałe osoby wiedzą co robią. Często masaż serca trzeba przeprowadzać kilka lub kilkanaście minut, jeżeli wypadek wydarzył się w trudnym terenie lub z dala od szpitali. Sprawdzaj regularnie puls. Jeżeli nagle wróci, oceń ponownie stan poszkodowanego i zaprzestań wykonywania uciśnięć.
Pierwsza pomoc przy rozległych ranach
Pierwsza pomoc na drodze polega często na zatamowaniu krwotoków z rozległych ran. Zatamowanie krwawienia jest bardzo istotne, ponieważ utrata już litra krwi może powodować znaczne osłabienie i omdlenia. Utrata powyżej półtora litra krwi bez odpowiedniej pomocy najprawdopodobniej skończy się zgonem, głównie za sprawą nagłego spadku ciśnienia. Będąc w podróży, warto mieć ze sobą opaskę uciskową, zwaną stazą taktyczną. Powinna ona stanowić wyposażenie każdej apteczki. Może się przydać na rowerze, podczas jazdy samochodem albo na strzelnicy. Umiejętne jej użycie może uratować komuś życie, dlatego warto nauczyć się ją zakładać. Opaski uciskowej możesz także użyć na sobie. Pamiętaj, żeby stosować ją jedynie przy rozległych krwotokach kończyn. Większość skaleczeń wystarczy zatamować przy użyciu sterylnej gazy oraz bandaża. Przyłóż do rany gazę i owiń bandażem. Kończyna powinna się znajdować powyżej poziomu serca. Jeżeli masz do czynienia z krwotokiem, zastosuj opatrunek uciskowy. Pamiętaj, żeby nie stosować opatrunku uciskowego na głowie pacjenta.
Często podczas wypadku w zakładzie pracy, szczególnie gdy jest to fabryka lub plac budowy, możesz się spotkać z ciałem obcym w ranie. Pamiętaj, żeby stosować opatrunek wokół ciała obcego i nie próbować go wyciągać! Tym zajmie się wykwalifikowany personel medyczny w szpitalu. Wyciągnięcie z rany przedmiotu może spowodować obfite krwawienie.
Postępowanie w przypadku złamania
Pierwsza zasada – nie próbuj nastawiać złamanej kończyny. Postaraj się przy użyciu bandaży lub elementów odzieży usztywnić miejsce, nie poruszając nim. Jeżeli uszkodzony jest staw, unieruchom dwa sąsiadujące z nim stawy. Możesz do tego użyć dowolnego przedmiotu, ale musisz jego kształt dopasować do kończyny i złamania, nigdy odwrotnie. Pierwsza pomoc przy złamaniu powinna opierać się głównie na usztywnieniu miejsca wystąpienia urazu. W przypadku złamania otwartego, czyli takiego, gdzie widać przez ranę elementy kości, postępuj podobnie jak przy opatrywaniu ran. Nie próbuj wciskać do wnętrza ciała kości, nie wyjmuj ich także z rany. W takich sytuacjach bardzo ważne jest uspokojenie rannego i zapewnienie mu wsparcia psychicznego. Twoja panika i wrzask nie pomagają. Do każdego złamania otwartego i takiego, które utrudnia poruszanie się, wezwij karetkę. Pamiętaj jednak, że każde złamania wymaga kontaktu z lekarzem.
Leci jak krew z nosa – pierwsza pomoc przy krwotoku
Krwotok może wystąpić w różnych okolicznościach. Nadciśnienie, osłabienie organizmu i różne choroby mogą powodować krwotok z nosa. Co robić w takiej sytuacji? Przede wszystkim nie należy odchylać poszkodowanemu głowy do tyłu! Poleć, aby pacjent usiadł na podłodze z głową wysuniętą i pochyloną w pozycji wąchania. W przypadku krwawienia z nosa należy zacisnąć palcami skrzydełka nosa pacjenta na 10 minut lub 20, gdy przyjmuje leki przeciwzakrzepowe. Najlepiej, jeżeli osoba poszkodowana zrobi to sama. Jeżeli krew spływa do gardła, nie połykać, a wypluwać. Jeżeli krwotok jest przyczyną urazu, na przykład uderzenia w poduszkę powietrzną lub kierownicę, wezwij pogotowie.
Poparzenia oraz odmrożenia
Przy lekkim poparzeniu zazwyczaj wystarczy zimna woda z kranu oraz użycie maści na oparzenia. Wszystkie większe i rozległe obrażenia mogą wymagać wezwania pomocy. Jeżeli pierwsza pomoc dotyczy obrażeń powstałych w wyniku pożaru, sprawdzaj na bieżąco stan poszkodowanego, gdyż mogą wystąpić objawy zatrucia tlenkiem węgla. Wtedy wezwanie pomocy jest konieczne.
Odmrożeniami powinien zająć się lekarz. Nie próbuj rozmasowywać miejsca powstania urazu ani polewać go gorącą wodą powyżej 40 stopni C. Zdecydowanie nie wolno pić alkoholu, nacierać odmrożonych miejsc śniegiem, przebijać powstałych pęcherzy. Najlepiej oczywiście ubierać się odpowiednio do pogody i naszej aktywności, co pozwoli zapobiegać wystąpieniu odmrożeń.
Środki bezpieczeństwa przy udzielaniu pierwszej pomocy
Przy każdym ryzyku kontaktu z krwią uważaj przede wszystkim na swoje oczy i usta. Najłatwiej w ten sposób złapać jakąś groźną chorobę. Zawsze zakładaj rękawiczki jednorazowe, gdy spodziewasz się kontaktu z krwią lub pozostałymi płynami i wydzielinami poszkodowanego. Najlepiej mieć ich zapas w swojej apteczce, którą powinieneś mieć przy sobie nie tylko w samochodzie. Przypominamy o zasadzie, że dobry ratownik to żywy ratownik. Jeżeli z jakiegoś powodu nie możesz w bezpieczny dla siebie sposób pomóc poszkodowanemu, wezwij pomoc. Jeżeli pacjent krwawi, a Ty masz na ręku otwartą ranę i nie masz rękawiczek, poleć mu, jak ma się zachować i unikaj jak ognia kontaktu z krwią.
Wyposażenie apteczki
Dobra apteczka powinna zawierać kilka bandaży różnej wielkości, jałowe gazy, nożyczki, rękawiczki jednorazowe, zestaw do sztucznego oddychania, zestaw plastrów do opatrywania drobnych ran i skaleczeń, chusta, którą możesz wykorzystać jako temblak w przypadku złamań lub zwichnięć, folia NRC, sól fizjologiczna do przemywania ran oraz instrukcja pierwszej pomocy. Warto pamiętać o tym ostatnim, ponieważ w sytuacji stresowej możesz zapomnieć, czego się dziś nauczyłeś, podobnie jak numeru alarmowego. Dobrze wyposażone apteczki oraz akcesoria, które pomogą Ci przeżyć w trudnych chwilach, znajdziesz w ofercie naszego sklepu Militaria.pl. Są tam zestawy przetrwania, nożyce ratownicze, źródła ognia i światła.
Pierwsza pomoc – o czym warto pamiętać?
Opatrywanie ran i złamań warto poćwiczyć na sucho. Nie żałuj bandaży, które są bardzo tanie. Wiedza połączona z praktyką pozwala ratować życie. Podczas wypadku zachowaj spokój, postaraj się opanować strach. Udzielając pomocy zawsze myśl o sobie i sprawdzaj zagrożenia. Od Twoich czynów może zależeć życie bliskiej Ci osoby. Warto wiedzieć, że udzielenie pomocy jest naszym obowiązkiem. Pamiętaj także, że pierwszą pomocą jest już samo wezwanie pogotowia. Nie masz odpowiedniej wiedzy i pewności siebie? A może pomoc poszkodowanej osobie może również narazić Ciebie? Jeśli tak, po prostu zadzwoń na pogotowie.
Jeżeli uciekniesz z miejsca wypadku, grozi Ci odpowiedzialność karna. Pomagać warto jednak nie z przymusu, a z chęci czynienia dobra, polecamy zatem zdobywać wiedzę z tego zakresu, zaopatrzyć w dobrą apteczkę i zawsze najpierw starać się zapobiec wystąpieniu niebezpiecznego zdarzenia. Zachęcamy również do przeczytania naszego wpisu o pierwszej pomocy na szlaku górskim.
