Rodzaje membran w odzieży i obuwiu

Odzież i obuwie z membraną to obowiązkowe elementy, które powinny znaleźć się w Twoim ekwipunku outdoorowym i sportowym, choć to nie jedyne ich zastosowanie. Powszechnie elementy odzieży z membraną kojarzone są z górskimi wędrówkami i aktywnościami sportowymi w trudnych warunkach. Przy takich czynnościach niezwykle ważne jest zapewnienie sobie komfortu termicznego, jednak także w trakcie codziennych, miejskich podróży równie ważne jest, aby nie narażać swojego organizmu na niesprzyjające warunki atmosferyczne. W niniejszym artykule omawiamy czym jest i jak działa membrana, jakie są rodzaje membran i gdzie się sprawdzają oraz podpowiadamy, jak odczytywać metki ubrań i obuwia posiadającego w składzie membranę. 

Co to jest membrana i jak działa? 

Membrana jest cienką, półprzepuszczalną warstwą. Chroni Cię przed wiatrem i wilgocią, przy jednoczesnym odprowadzaniu potu na zewnątrz. Najczęściej wszywana jest od wewnętrznej strony odzieży lub butów, gdzie pozostaje niewidoczna, spełniając swoje funkcje. Właściwości membrany wynikają z jej specjalnej konstrukcji. 

Membrany występują w wielu typach, choć głównie dzielą się na mikroporowe i bezporowe. Membrana mikroporowa skonstruowana jest z kanalików o kształcie lejka. Lejki te przepuszczają z wewnątrz parę wodną, czyli pot i zapobiegają przedostaniu się wody z zewnątrz. Ten rodzaj membrany zapewnia wodoodporność, wiatroszczelność i oddychalność. Membrana bezporowa działa na zasadzie absorpcji i dyfuzji. Pochłania parę wodną i odprowadza ją na zewnątrz.

Rodzaje i parametry membran 

Zakup odpowiedniej kurtki, spodni czy butów z membraną zależny jest od tego, w jakich warunkach chcesz jej używać. Warto zatem poznać, jakie są rodzaje membran oraz jakie posiadają parametry. 

Rodzaje membrany 

Jak już wspominaliśmy, membrany dzielą się na mikroporowe i bezporowe, dalszy podział występuje ze względu na wykorzystane tworzywo: 

• Membrana teflonowa – powstaje poprzez obróbkę chemiczną sproszkowanego politetrafluoroetylenu (PTFE). Ten rodzaj membrany stosowany jest w hardshellach, ma wysokie właściwości wodoodporne i termiczne, ale cechuje się niską elastycznością. Jest rodzajem membrany mikroporowej: każdy por ma średnicę 20 000 razy mniejszą niż średnica przeciętnej kropki deszczu oraz 700 razy większą średnicę niż cząsteczka pary wodnej. Dlatego pot jest odprowadzany na zewnątrz, a krople deszczu lub płatki śniegu nie wnikają w materiał. Przykładem membrany teflonowej jest Gore-Tex. 
• Membrana poliestrowa – do jej produkcji wykorzystywany jest modyfikowany poliester. Działa dzięki międzycząsteczkowym reakcjom fizyko-chemicznym, transportując parę wodną na zewnątrz. Membrana poliestrowa jest bezporowym rodzajem, co czyni ją odporną na zanieczyszczenia. Pył czy substancje oleiste nie zatykają porów, przez co membrana może stale odprowadzać wilgoć. Jest bardziej elastyczna niż membrana teflonowa. Przykładem membrany poliestrowej jest Te-Por. 
• Membrana poliuretanowa – może powstawać z różnych rodzaju nośniku. W przeciwieństwie do membrany teflonowej i poliestrowej nie zostaje wszyta między warstwy materiału, a naniesiona na podszewkę. Jest to rodzaj membrany mikroporowej, w której pory osiągają wielkość od 2 do 7 mikronów. Jest bardziej elastyczna i tańsza niż pozostałe rodzaje membrany, ale cechuje ją łuszczenie i niższa trwałość. Przykładem membrany poliuretanowej jest Air-tex. 

Parametry membrany 

Przy zakupie odzieży i butów z membraną spotkasz się z kilkoma parametrami określającymi dany produkt. Warto wiedzieć, co oznaczają te parametry, abyś mógł dobrać produkt, który odpowiada Twoim wymaganiom. 

• Wodoodporność – określana w milimetrach słupa wody (mm H2O). Zapis wygląda przykładowo 5 000 mm/24h i oznacza, że dany materiał w ciągu 24 godzin wytrzyma nacisk 5 metrów słupa wody bez przemakania. Im wyższa wartość, tym lepsza wodoodporność. Jeżeli produkt ma wartość poniżej 10 000 mm, nie jest uznawany za wodoodporny materiał. 
• Oddychalność – to zdolność oddawania pary wodnej na zewnątrz. Określana jest w gramach wilgoci na metr kwadratowy materiału (gH2O/m2). Zapis może wyglądać g/m224 h i określa, ile gramów pary wodnej zostanie odprowadzone przez metr kwadratowy materiału w ciągu 24 godzin. Tak jak w przypadku wodoodporności, im większa wartość, tym lepsza oddychalność. Przy niskiej aktywności fizycznej wystarczająca będzie oddychalność na poziomie 6 000 g, natomiast przy wzmożonym wysiłku sugeruje się poziom 15 000 g. Jest to dość problematyczny wskaźnik z uwagi na różnicę w zdolności odprowadzania wilgoci na zewnątrz w różnych warunkach atmosferycznych. Dlatego też niektórzy producenci posługują się wskaźnikiem RET. 
• Opór przenikania pary wodnej (RET) – ten parametr wskazuje na ilość potrzebnej energii (temperatura i ciśnienie), która jest potrzebna, aby odprowadzić wilgoć na zewnątrz. RET podawany jest w przedziałach, przykładowo RET2-4, RET14-20. W tym przypadku im niższa wartość tym lepsza oddychalność. Materiały określone RET powyżej 30 określane są jako praktycznie nieoddychające. 

Membrany w kurtkach i odzieży 

Na metkach oprócz lub zamiast parametrów membrany możesz znaleźć nazwę, przykładowo Gore-tex, Hydrotex czy TE-POR. Są to nazwy konkretnych membran danych producentów. Poniżej po krótce przedstawiamy czym się charakteryzują poszczególne typy membran. 

• Gore-tex – najpopularniejsza i najstarsza membrana mikroporowata. Ciekawostką jest, że w 1981 roku tkanina Gore-tex była częścią skafandrów astronautów. Gore-tex posiada kilka linii jak Gore-tex Pro, przeznaczona dla profesjonalistów w bardzo wymagających warunkach lub Gore-tex Active, przeznaczona dla sportowców. 
• Storm-tex system – trzywarstwowa tkanina nylon twill, która zapewnia wodoodporność na poziomie 10 000 mm oraz oddychalność 8000 g. 
• Hydrotex – hydrofobowy materiał. 
• Omni-tech – membrana zapewniająca wodoodporność 10 000 mm oraz oddychalność 10 000 g. 

Przy poszukiwaniu nieprzemakalnych kurtek i spodni warto zwrócić uwagę również na laminaty. Laminat to ilość zespolonych warstw materiału z membraną. Obecnie występują trzy rodzaje laminatów: 2L, 2,5L oraz 3L.  

Laminat 2L to połączenie wierzchniej warstwy z membraną, która znajduje się pod materiałową podszewką. Odzież w typie laminatu 2L sprawdzi się w niewymagających warunkach górskich i codziennym użytku. 

Laminat 2,5L jest cieńszą i lżejszą wersji 2L. Sprawdzi się na jednodniowych wycieczkach i wędrówkach, szczególnie dla sportowców.  

Laminat 3L to trwałe zespolenie warstwy zewnętrznej, membrany i ochronnej warstwy wewnętrznej. Najczęściej kurtki i spodnie o laminacie 3L wybierane są przez wspinaczy, przewodników i ratowników górskich. Stosowanie tego rodzaju laminatu zapewnia trwałość materiału i możliwość wykorzystywania w bardzo wymagających warunkach. 

Buty z membraną – czy mają sens? 

Co prawda, w butach membrana nie działa tak dobrze jak w odzieży, ale nie można całkowicie odmówić jej plusów.  

Dlaczego w butach używa się membrany? Odpowiedź jest bardzo krótka – nieprzemakalność. Membrana w butach dobrze sobie radzi z nieprzepuszczaniem wody z zewnątrz, choć nieco gorzej z odprowadzaniem wilgoci z wnętrza. Nie ma w zasadzie alternatywy dla membrany, jeżeli chodzi o nieprzemakalne buty, które będą stosunkowo lekkie i sprawdzą się na wyprawach (z wyjątkiem grubej skóry). Dlatego wiele osób pogodzi się z częściowym przepoceniem stóp w zamian za brak kałuży w butach. Pot wydzielany przez skórę jest ciepły, natomiast woda, która ewentualnie wleje się do buta jest zimna, więc pot Cię nie wychłodzi. Sprawdź buty z membraną w naszej ofercie.

Naprawa i impregnacja to największy mankament membrany w butach. Z uwagi na to, że w obuwiu membrana wszywana jest w formie przypominającej skarpetę, nie ma możliwości się do niej dostać, a tym samym naprawić ją czy zaimpregnować. Oczywiście impregnuje się wierzchnią warstwę buta, jednak nieodpowiednio przeprowadzony zabieg może zapchać mikropory w membranie. Podobnie funkcje membrany mogą zostać zatrzymane przez zabrudzenia. Odprowadzenie wilgoci (potu) z wewnątrz buta jest możliwe, kiedy wilgotność powietrza i temperatura otoczenia jest niższa niż w bucie. Dodatkowo buty powinny być czyste i suche, co nierzadko może być utrudnione na szlaku lub podczas opadów deszczu. Przy używaniu obuwia z membraną trzeba się liczyć z koniecznością dbania o buty, ale także faktem, że się po prostu zużywają. 

Hardshell i softshell – co to znaczy? 

Hardshell i softshell to typy kurtek outdoorowych. Hardshell zapewni Ci komfort termiczny w wyjątkowo niekorzystnych warunkach atmosferycznych. Softshell natomiast jest lżejszą kurtką, która nie ograniczy Twoich ruchów. Czym się różnią i kiedy ich używać? 

Hardshell 

Hardshell jest świetnym wyborem, jeżeli planujesz wyprawę w ekstremalnych warunkach. Jest to ubranie z membraną, o wysokiej wodoodporności i oddychalności, nawet podczas obfitej ulewy kurtka hardshell nie przemoknie. Charakterystyczny dla hasrdshelli jest sztywny i gruby materiał, co czyni je odpornymi na przetarcia i rozdarcia. Z drugiej strony, są ciężkie i ograniczają swobodę ruchu. W trakcie intensywnego wysiłku fizycznego, a tym samym pocenia się, stosowanie hardshella może doprowadzić do przegrzania organizmu.  

Softshell 

Softshell jest jednym z najpopularniejszych wariantów lekkich ubrań outdoorowych. Zazwyczaj to lekka kurtka podszyta miękkim materiałem, który zapewnia Ci komfort termiczny, z zewnętrzną wiatroszczelna warstwą. W niektórych modelach stosuje się również membranę, która ma chronić przed wiatrem i zapewnić oddychalność. W stosunku do hardshella jest lżejszy, ponieważ został pozbawiony jednej warstwy – wodoodpornej. Nie można jednak powiedzieć, że softshelle całkowicie nie chronią przed deszczem. Wierzchnia warstwa softshellowej kurtki pokrywana jest tak zwaną powłoką DWR. DWR to hydrofobowa warstwa, która zapobiega wchłanianiu wody w materiał. Softshell nie zapewni ochrony podczas ulewy, ale sprawdzi się w wietrznych, suchych miejscach, jak na przykład w górach. 

Rodzaje membran – jaka będzie najlepsza? 

Nie sposób wybrać najlepszego rodzaju membrany. Wszystko jest zależne od warunków, w których odzież lub obuwie z membraną będzie użytkowane. Jeżeli zależy Ci na wysokiej trwałości materiału, wybierasz się w naprawdę wymagający teren, możesz wybrać membranę teflonową o parametrze wodoodporności 10 000 mm. Kiedy szukasz lekkiej kurtki do codziennych spacerów po lesie, zwróć uwagę na softshelle. Zawsze sprawdzaj parametry membrany podane na metkach ubrań i butów, a Twój zakup będzie trafiony.