Krótka historia amerykańskich systemów oporządzenia z pewnością zainteresuje miłośników militariów czy np. ASG, lecz tak naprawdę są to rozwiązania, których elementy można znaleźć także w sprzętach turystycznych, plecakach miejskich i wielu innych przedmiotach. Systemy oporządzenia taktycznego wbrew pozorom mają całkiem ciekawą historię. W związku z tym zachęcamy do lektury na temat systemów ALICE, IIFS oraz MOLLE, których ewolucja przedstawiona w przystępnej, skróconej wersji.
System oporządzenia ALICE: All-purpose Lightweight Individual Carrying Equipment
Zapotrzebowanie na nowy system oporządzenia dla żołnierza piechoty pojawiło się jeszcze w pierwszej połowie lat 60. Od 1962 roku stale rosło amerykańskie zaangażowanie w wojnę na Półwyspie Indochińskim. Tropikalny klimat Wietnamu jest niezwykle trudny, wysokie temperatury i duża wilgotność dawały się we znaki wojskowym, których wyposażenie było całkowicie nieadekwatne do takich warunków. Przez okres całej wojny wprowadzano nowe elementy umundurowania i wyposażenia: buty dopasowane do tropikalnego klimatu, mundury wykonane z lżejszych tkanin, wzory kamuflażu, namioty i poncha. Jednak największym problemem okazało się oporządzenie.
Żołnierze wysłani na półwysep otrzymywali standardowe oporządzenia P44 lub M56, które wykonane były z bawełny. O ile nie przysparzało to szczególnych trudności w umiarkowanym klimacie europejskim, to w bardzo wilgotnych warunkach tropikalnych było to już poważnym problemem, jako że całość sprzętu łatwo przesiąkała wodą, co powodowało znaczne zwiększenie wagi całości sprzętu. Niezbędne stało się opracowanie nowego i bardziej odpowiadającego ówczesnym wymogom systemu.
Prace nad nowym systemem rozpoczęto już w 1965 roku, jednak ze względu na zmiany koncepcji oraz wymagań, nowy system zakończył pozytywnie testy dopiero w 1973 roku, natomiast pierwsze partie do żołnierzy trafiły w 1975 roku. Najważniejszą zmianą względem poprzednich rozwiązań było zastosowanie nowego materiału – zamiast bawełny, wykorzystano nienasiąkający wodą nylon.
ALICE składa się z dwóch głównych elementów: pasoszelek stanowiących oporządzenie oraz kompletu plecakowego. W przypadku pasoszelek wykorzystano część rozwiązań z poprzednich systemów M56 i M67. Szelki z ALICE są szersze na ramionach i łatwiejsze w regulacji. Kolejną istotną różnicą jest to, iż z tyłu zamiast poprzedniego układu dwóch taśm przypominających literę „H”, zastosowano układ przypominający literę „Y”, ciągnącą się do pasa przez środek pleców. W teorii miało to obniżyć koszty produkcji i przyspieszyć proces wdrażania do sił zbrojnych. Niestety w praktyce wiąże się to również z tym, że całość jest mniej stabilna, a przy dużym obciążeniu także mało komfortowa dla użytkownika.
Wszystkie elementy są mocowane do pasa za pomocą metalowych klipsów. Warto zaznaczyć, że każda ładownica czy pokrowiec, doczepiane są zazwyczaj dwoma klipsami, co przekłada się na większą stabilność. Mniejsze elementy takie jak kompasówki, markery stroboskopowe, karabinki czy latarki kątowe, mogą być zaczepiane za taśmy umieszczone na szelkach.
Nowy plecak, który tak samo jak pasoszelki został wykonany z nylonu, podzielono na dwa warianty: medium i large. Każdy żołnierz otrzymywał aluminiowy stelaż, szelki, pas biodrowy i dwa worki – jeden o maksymalnej zabieranej masie do 22,6 kg oraz drugi do 31,7 kg. W zależności od przydzielonych zadań, w trakcie przygotowań żołnierze mogli sami zadecydować o tym jakiej pojemności plecak będzie im potrzebny. Z kolei dla logistyki armii znaczącym ułatwieniem był fakt, że zamiast wydawać dwa odmienne komplety, funkcjonował jeden, który był zunifikowany.
ALICE jako cały system, po raz pierwszy bojowo wykorzystano w 1982 roku, podczas rozpoczynającej się amerykańskiej interwencji w Libanie. Od tamtego czasu było powszechnie używane w niemal każdym konflikcie na świecie. Amerykańskie siły zbrojne po raz ostatni wykorzystały ALICE na małą skalę, podczas inwazji na Irak w 2003 roku. Do dziś z tego systemu lub jego licencjonowanych kopii korzystają państwa Ameryki Południowej (Brazylia, Chile, Honduras) czy Azji (Korea Południowa, Tajwan). Warto nadmienić, że plecak tego systemu zyskał ogromną popularność wśród fanów survivalu i wędrówek górskich – ze względu na dostępność oraz przede wszystkim wytrzymałość.
System IIFS: Individual Integrated Fighting System
We wczesnych latach 80. zaczęto dostrzegać problemy wprowadzonego systemu ALICE. Nowa propozycja została przedstawiona w 1988 roku i składała się z kamizelki LBV, dwóch plecaków (field pack oraz patrol pack) oraz pasa odróżniającego się zastosowaniem klamry ITW Fastex. Podstawowym założeniem systemu było rozłożenie masy oporządzenia na większej powierzchni ciała, co miało poprawić komfort użytkownika.
W przeciwieństwie do szelek ALICE, kamizelka LBV ma wszyte na stałe ładownice znajdujące się na wysokości klatki piersiowej. Łącznie mieszczą one sześć magazynków, a pod nimi znajdują się dwie pojedyncze ładownice na granaty. Przednie panele w celu ich ustabilizowania łączone są ze sobą za pomocą dwóch taśm zapinanych klamrami. Oporządzenie wraca do znanego z systemu M56 układu dwóch taśm na plecach, te jednak zamiast łączyć się z pasem, biegną do panelu, który sznurkami połączony jest z panelami znajdującymi się na klatce piersiowej.
Pas do oporządzenia nie jest już mocowany za pomocą czterech metalowych klamer, tylko taśm umieszczonych wzdłuż, na wszystkich panelach kamizelki – dzięki temu jest stabilniejszy i nie ma tendencji do zmiany ułożenia. Pas oporządzenia jest kompatybilny ze wszystkimi elementami ALICE, oznacza to, że za pomocą metalowych klamer mogą na nim być mocowane dodatkowe ładownice, manierki, torby. Podobnie jak w szelkach ALICE, na ramionach mocować można mniejsze ładownice i przedmioty. Szerokość kamizelki regulowana jest za pomocą ściągaczy umieszczonych po jej prawej i lewej stronie.
W przypadku plecaków IIFS powrócono do rozbicia na dwa osobne modele. Pierwszym z nich był nieduży patrol pack, nie został on jednak nigdy szerzej wykorzystany. Kompletne oporządzenie połączone z torbami mocowanymi na pasie (popularnie nazywanymi przez żołnierzy buttpackami), umożliwiało zabranie takiej samej ilości sprzętu w znacznie wygodniejszej formie. Patrol packi zwykle wykorzystywano w formie dodatkowej kieszeni dopinanej do plecaka głównego. Rolę plecaka głównego pełnił field pack, który w porównaniu z ALICE miał znacznie wygodniejszy, wbudowany stelaż.
System IIFS poza drobnymi problemami z oddychalnością materiału, które poprawiono w jego drugiej generacji, okazał się być bardzo udanym projektem. Pierwszy raz wykorzystany został przez komandosów z Delta Force i Navy Seals podczas inwazji na Panamę, a później w czasie I wojny w zatoce. Do oddziałów liniowych zaczął trafiać pod koniec pierwszej połowy lat 90.
Pierwszy raz w dużych ilościach IIFS użyty został przez żołnierzy misji UNOSOM II w Somalii. Później natomiast na Bałkanach oraz w Afganistanie. Nie wyparł jednak w pełni ALICE, a jego czas służby w siłach zbrojnych był stosunkowo krótki – już w 1998 roku pojawiło się nowe rozwiązanie, które zrewolucjonizowało oporządzenie piechoty. Mimo to IIFS stał się inspiracją dla wielu podobnych rozwiązań. Jedną z kamizelek czerpiących bardzo dużo inspiracji z LBV jest produkt polskiej firmy Lubawa, potocznie nazywany przez żołnierzy piórnikiem.
System MOLLE: Modular Lightweight Load-carrying Equipment
Jest to najnowszy i aktualnie najpowszechniej używany na świecie system. MOLLE to już nie tyle jeden konkretny rodzaj oporządzenia, a system mocowania ładownic do kamizelki i oporządzenia. Pierwszy raz został przedstawiony wraz z kamizelkami OTV, stanowiącymi część systemu IBA.
Nowa metoda mocowania polega na obszyciu powierzchni kamizelki poziomymi pasami, przez które przewlekamy pionowe taśmy naszyte na ładownice. Rozwiązanie to gwarantuje pełną uniwersalność w doborze potrzebnych ładownic. Każdy użytkownik może swobodnie decydować o tym co i w jakiej liczbie będzie przenosić na kamizelkach. Palsy wykorzystywane do montażu zajmują także mniej miejsca niż poprzednie taśmy potrzebne dla metalowych klipsów – dlatego w całości pokryto nimi również plecaki.
Aktualnie rozwiązanie jakim jest MOLLE używane jest wszędzie i korzysta z niego każda armia wprowadzająca nowe wyposażenie dla swojego wojska. Znajdziemy je także w kamizelkach dla ratowników, plecakach trekkingowych, plecakach miejskich, sprzętach turystycznych, wyposażeniu do gier paintballowych i airsoftowych. Współcześnie wszystko to wykorzystuje montaże w systemie MOLLE i nic nie wskazuje na to, aby w najbliższych latach miało się to zmienić.
Duży wybór oporządzenia taktycznego znajdziesz na Militaria.pl.
